Askerlik Halinde Sözleşmeyi Askıya Alma Prosedürü

Askerlik Halinde Sözleşmeyi Askıya Alınması Nedir?

Açıklama ve Uyarılar

İş ilişkisi içine giren kişi, devam edip giden bu süreç içinde kaçınılmaz olarak ortaya çıkabilecek bazı aksaklıkları ilişkinin niteliği gereği göze almaktadır. Buna karşılık, işçinin iş görme borcunu yerine getirmekte temerrüdü nedeniyle artık işverenden akdi ilişkiye devam etmesi dürüstlük kuralları gereği beklenemez yani akdi ilişki çekilmez (katlanılmaz) hale gelirse işveren lehine haklı nedenle fesih hakkı doğar. Tersi işçi bakımından da doğrudur. İşverenin ifayı kabul engelinin olması ve bunun işçi bakımından katlanılamaz bir hal alması halinde işçi lehine fesih imkanı doğar.

İşçinin iş görme edimini kusursuz geçici ifa imkânsızlığı içine düşmesi halinde kural olarak taraflar arasında güven temelinin çöktüğünden söz edilemez. Ancak bu durumda işçinin edimini ifa etmesini sürekli olarak beklemesi de işverenden istenemez. İşçinin kusursuz da olsa iş görme borcunu ifada gecikmesi objektif iyi niyet yani dürüstlük kuralları gereği kabul edilemeyecek kadar uzarsa, diğer deyişle gecikme çekilmez hale gelirse işveren fesih hakkını elde eder. O halde, bu durumda işverenin haklı nedenle fesih hakkı işçinin kusursuz temerrüde düştüğü anda (veya kendisine tanınan bir mehil sonunda) değil, ancak objektif iyi niyet ve dürüstlük kuralları gereği beklenilmesi gereken sürenin sonunda doğmuş olur . Aynı durum içi bakımından da geçerlidir.

İşçi veya işveren kendisine yüklenemeyen nedenlerle iş görme veya ifayı kabul borcunu ifa edemediğinde ve sürekli borcunu ifa etmekten geçici olarak kurtulduğunda, karşı taraf da buna karşılık belirli bir süre iş akdini feshedemediğinde bu süre boyunca edimin ifası veya ifayı kabul borcu ve fesih hakkı ertelenmiş olacak, başka bir söyleyişle iş akdi askıya alınacaktır.

Bunun dışında, bazı hallerde yasa veya sözleşme gereğince iş akdi askıya alınmış kabul edilir ve edimi ifa veya ifayı kabul engeli ortadan kaldığında iş ilişkisine kaldığı yerden başlama imkanı doğmaktadır. Mevsimlik iş sözleşmesi, askerlik, sendikal görev bu yasal askı hallerine örnektir.

Geçici askerlik boyunca iş sözleşmesi askıda kalır, geçici askerlik bitiminde çalışanın başvurusu üzerine işveren çalışanı yeniden işe alır. Askerliğini yapmamış olan bir çalışanın askerlik öncesinde işyerinden ayrılmak istemesi de kabul edilir bir taleptir ve bu ayrılışın askerlik nedeniyle olduğu kabul edilerek kıdem tazminatı ödenmelidir. Bunun yanında işçi askere giderken bu tazminatı almayıp asker dönüşü aynı işyerinde çalışması durumunda, (askerlik süresi hariç) tüm hakları kaldığı yerden devam eder. Kullanmadığı yıllık izin süreleri, kıdem süresi, askerlik süresi düşülerek devam ettirilir. Bu durumda askerlik süresi boyunca iş akdi askıdadır.

Geçici askerlik (veya yasal bir görev) nedeniyle hizmet sözleşmesinin askıda kalması için aranan ilk koşul çalışanın geçici olarak askere alınmış olmasıdır. İş Kanunu m.31/I’in ifadesiyle çalışan “muvazzaf askerlik ödevi dışında manevra veya herhangi bir sebeple silah altına alınmış olmalı ”dır. Burada barış döneminde ve geçici bir süre için askere alınma söz konusudur. Savaş ve seferberlik nedeniyle askere alınma ise özel kurallara tabidir. Herhangi bir yasal görev nedeniyle işinden ayrılmış olma da aynı hükme tabi tutulmuştur. İkinci koşul, yine iş Kanununun ifadesiyle “işçinin en az bir yıl çalışmış olması” dır. Buna göre işyerindeki bir yıldan daha az kıdeme sahip işçilerin iş sözleşmelerinin askerlik nedeni ile askıya alınması söz konusu olamaz.

Bu konuda kanunun getirdiği üçüncü koşul geçici askerlik veya yasal bir görev nedeniyle işten ayrılmanın kısa süreli olmasıdır. Buradaki kısa süre, işçinin kıdeminin bir yılı aştığı hallerde iki aya her fazla yıl için iki gün eklemek suretiyle bulunmakta, fakat bu eklemelerle elde edilecek toplam süre 90 günü aşamaz. ( İş K. m. 31/2) Hizmet akdinin geçici askerlik (veya yasal bir görev) nedeniyle askıda kalması özetle aşağıdaki sonuçları doğurur:

a. Askı süresi içinde yani hizmet akdinin askıda bulunduğu iki aylık (en çok üç aylık) sürede, işçinin iş görme, işverenin de ücret ödeme yükümlülüğü doğmaz.

b. İşveren bu askı süresi içinde hizmet akdini, çalışanın askere gitmesi nedeniyle feshedemez, feshederse, o zaman bu fesih geçersiz bir fesih olarak ortaya çıkar. Ancak işveren yasadan doğan bir nedene dayanarak hizmet akdinin feshini ihbar ederse, ihbar süresi, askı süresinin bitiminden sonra hesaplanacaktır. Eğer hizmet akdi belirli süreli ise ve bu süre ihbar süresi içinde kendiliğinden bitiyorsa, bu durumda yukarıdaki hükümler uygulanmaz.

c. Geçici askerlik (veya yasal bir görev) nedeniyle işinden ayrılan çalışanın hizmet sözleşmesi, işinden ayrıldığı günden başlayarak iki ay (en çok 90 gün) sonra feshedilmiş sayılır. (İş K. m. 31/1) Bu iki ay ( en çok 90 gün) içinde hizmet akdi varlığını sürdürmekte, fakat hükümlerini doğuramamakta yani askıda kalmaktadır.

Muvazzaf Askerlik Halinde İş Sözleşmesinin Askıya Alınması Prosedürü

Açıklama ve Uyarılar

İş ilişkisi içine giren kişi, devam edip giden bu süreç içinde kaçınılmaz olarak ortaya çıkabilecek bazı aksaklıkları ilişkinin niteliği gereği göze almaktadır. Buna karşılık, işçinin iş görme borcunu yerine getirmekte temerrüdü nedeniyle artık işverenden akdi ilişkiye devam etmesi dürüstlük kuralları gereği beklenemez yani akdi ilişki çekilmez (katlanılmaz) hale gelirse işveren lehine haklı nedenle fesih hakkı doğar. Tersi işçi bakımından da doğrudur. İşverenin ifayı kabul engelinin olması ve bunun işçi bakımından katlanılamaz bir hal alması halinde işçi lehine fesih imkanı doğar.

İşçinin iş görme edimini kusursuz geçici ifa imkânsızlığı içine düşmesi halinde kural olarak taraflar arasında güven temelinin çöktüğünden söz edilemez. Ancak bu durumda işçinin edimini ifa etmesini sürekli olarak beklemesi de işverenden istenemez. İşçinin kusursuz da olsa iş görme borcunu ifada gecikmesi objektif iyi niyet yani dürüstlük kuralları gereği kabul edilemeyecek kadar uzarsa, diğer deyişle gecikme çekilmez hale gelirse işveren fesih hakkını elde eder. O halde, bu durumda işverenin haklı nedenle fesih hakkı işçinin kusursuz temerrüde düştüğü anda (veya kendisine tanınan bir mehil sonunda) değil, ancak objektif iyi niyet ve dürüstlük kuralları gereği beklenilmesi gereken sürenin sonunda doğmuş olur. Aynı durum işçi bakımından da geçerlidir.

İşçi veya işveren kendisine yüklenemeyen nedenlerle iş görme veya ifayı kabul borcunu ifa edemediğinde ve sürekli borcunu ifa etmekten geçici olarak kurtulduğunda, karşı taraf da buna karşılık belirli bir süre iş akdini feshedemediğinde bu süre boyunca edimin ifası veya ifayı kabul borcu ve fesih hakkı ertelenmiş olacak, başka bir söyleyişle iş akdi askıya alınacaktır.

Bunun dışında, bazı hallerde yasa veya sözleşme gereğince iş akdi askıya alınmış kabul edilir ve edimi ifa veya ifayı kabul engeli ortadan kaldığında iş ilişkisine kaldığı yerden başlama imkanı doğmaktadır. Mevsimlik iş sözleşmesi, askerlik, sendikal görev bu yasal askı hallerine örnektir.

Muvazzaf askerlik boyunca iş sözleşmesi askıda kalabilir, muvazzaf askerlik bitiminde çalışanın başvurusu üzerine işveren çalışanı yeniden işe alır. Askerliğini yapmamış olan bir çalışanın askerlik öncesinde işyerinden ayrılmak istemesi de kabul edilir bir taleptir ve bu ayrılışın askerlik nedeniyle olduğu kabul edilerek kıdem tazminatı ödenmelidir. Bunun yanında işçi askere giderken bu tazminatı almayıp asker dönüşü aynı işyerinde çalışması durumunda, (askerlik süresi hariç) tüm hakları kaldığı yerden devam eder. Kullanmadığı yıllık izin süreleri, kıdem süresi, askerlik süresi düşülerek devam ettirilir. Bu durumda askerlik süresi boyunca iş akdi askıdadır.