Esnek Çalışma Usulü Prosedürü

Esnek Çalışma Nasıl Uygulanır? 

Aşağıdaki soruların cevaplarını oluşturarak, Işyerinizin özelliklerinin bu uygulamaların hangilerinin bir arada uygulanmasına olanak sağlayabileceğini ölçünüz.

• Çalışma günü olduğu halde idari izin günleri dolayısıyla toplu olarak  fabrikanızı/işyerinizi kapattığınız olur mu? 
• Yoğun iş günleriniz, siparişler sebebiyle yoğun iş haftalarınız olur mu? Bunlar yılda  en az bir kez yaşanır mı? Sonrasında veya öncesinde iş yoğunluğunuzun azalması gündeme gelebilir mi? 
• İşyerinizde çalışanlarınız yıllık izinlerini düzenli olarak kullanabilirler mi? 
• Sipariş azlığı nedeniyle işten çıkarmalar ya da ücretsiz izin uygulamalarınız gündeme gelir mi? uygulama ihtiyacı duyduğunuzda bunu kolaylıkla uygulamakta sorun yaşar mısınız?
• Çalışanlarınızın  sık sık ücretli ya da ücretsiz mazeret izni talep etmesi gündeme gelir mi? 
• Fazla çalışma, telafi çalışması ve denkleştirme muvafakatlarını her işe başlayandan alır ve mevzuata uygun bir şekilde güncel tutar mısınız?

Bu soruların cevabı EVET ise işyerinizde esnek çalışma şekilleri ile izinleri en verimli şekilde planlayabilirsiniz. 

Bu prosedürü mutlaka hukukçunuzla yürütmenizi öneririz. Aksi takdirde geçersiz ve bir süre sonra aleyhinize maddi sonuçlar doğuracak işyeri uygulamaları oluşturmuş olma ihtimaliniz yükselir.

Uygulama Adımları:

1. İşyerinizde mevcut iş sözleşmeniz, izin, fazla çalışma, denkleştirme ve telafi edici çalışmaya ilişkin tüm mevcut uygulama ve evrakı gözden geçiriniz. Bu evraklardan herhangi birinde bu prosedüre göre oluşturacağınız ortak uygulama dökümanına aykırı veya açıkça çelişen bir uygulama olup olmaması önemlidir.

    1.1. İş sözleşmesini gözden geçiriniz, varsa yapacağınız esnek çalışma uygulamasına engel teşkil edecek, veya bu uygulama ile açıkça çelişecek sözleşme hükmü olup olmadığını tespit ediniz.

    1.2. Mevcut dökümanlardan izin uygulamasına ilişkin olan dökümanı inceleyiniz ve varsa çalışan bakımından kazanılmış hak teşkil edebilecek olan işyeri uygulamalarını tespit ediniz.

    1.3. Mevcut dökümanlardan telafi edici çalışmaya ilişkin olan dökümanı inceleyiniz ve varsa çalışan bakımından kazanılmış hak teşkil edebilecek olan işyeri uygulamalarını tespit ediniz.

    1.4. Mevcut dökümanlardan denkleştirme usulü ile çalışma uygulamasına ilişkin olan dökümanı inceleyiniz ve çalışan bakımından kazanılmış hak teşkil edebilecek olan işyeri uygulamalarını tespit ediniz.

2. Yukarıdaki tespitlerinizi özellikle kazanılmış haklar olması bakımından raporlayınız. Çalışan bakımından kazanılmış hak oluşturan işyeri kural ve uygulamaları, sözleşme hükümleri ancak çalışanın rızası ile değiştirilebilir. (Ref. İş Sözleşmesinde Esaslı Değişiklikler Prosedürü)  Bu nedenle, yapacağınız uygulamanın sonradan mutlaka tartışılabileceğini de dikkate alarak mümkün ise bu değişiklikleri arabulucu vasıtasıyla gerçekleştiriniz. (Ref. İşin Devamı Sırasında Arabulucu Katılımı ile İş Akdinde Değişiklik Yapma Prosedürü) Aksi takdirde çalışan bu uygulamalara baskı ile geçtiğini, aslında kabul etmediğini ileri sürebilir.

3. Bu evrakta yapılacak tüm bu  esnek çalışma uygulaması bakımından engel  ve kazanılmış teşkil eden hükümler yok ise, arzu ettiğiniz esnek çalışma usulüne, işin düzenlenmesi hakkınız kapsamında ve iyiniyet kuralları çerçevesinde  doğrudan geçebilirsiniz.

4. Konu, çalışanlarınızın pek çoğunu ilgilendirdiği için, uygulamaya ilişkin işletmesel karar almanızda fayda vardır. Farklı Çalışma Usulleri İşletmesel Karar - A.Ş. veya Farklı Çalışma Usulleri İşletmesel Karar - LTD örneğini kullanarak uygun işletmesel kararı alınız.

5. İşletmesel kararı dikkate alarak, tespit ettiğiniz işyeri ihtiyaçlarına uygun, iyiniyet kurallarına ve dürüstlük kurallarına uygun, teknik ihtiyaçlara cevap veren, iki taraf için de uygulanmasının pozitif sonuçlar doğuracağına inandığınız uygulamalarınızı içeren “İzin, Fazla Çalışma, Telafi Çalışması, Denkleştirme Usulü ile Çalışma Şekillerini Düzenleyen Esnek Çalışma Usulü Yönergesi” ni örnek Esnek Çalışma Usulleri Yönergesi dökümanından yararlanarak hazırlayınız.

6. Genel Muvafakatname örneğine uygun olarak duruma uygun muvafakatnameyi çalışanlara imzalatmak üzere hazırlayınız.

7. Hazırladığınız Esnek Çalışma Usulleri Yönergesini hem işyeri ilan panosunda ilan ediniz, hem de bireysel tebligat usullerine uygun olarak çalışana tebliğ ediniz. Konuyu çalışanlara açıklayınız ve imzalamasını sağlayınız. Çalışan, işin düzenlenmesi çerçevesinde hazırlayacağınız doküman iyi niyet kurallarına aykırı değil ise ve işletme gerekliliklerine uygun ise imzalamaktan kaçınamaz. Ancak, kazanılmış hakları ihlal eden, yeni uygulamaları imzalamak, kabul etmek zorunda değildir, o nedenle bu tür dokümanlar bakımından ikna etmeye çalışmalısınız.

Bu konuda sorun yaşanmaması bakımından çalışanlarınızı bu aşamadan evvel işyeri yöneticileriniz ve çalışanların en yakın amirleri vasıtasıyla bilgilendirme, ikna görüşmelerini toplu gerekir ise bireysel olarak yapınız.

Özellikle muvafakatnamelerin imzalanması önem arzeder, çalışanın muvafakat etmediği uygulamalar ancak zorlayıcı ise, kaçınılmaz ise gerçekleştirilebilir;  ancak çalışanlar da özellikle işin gereklerinden kaynaklanan ve işin düzenlenmesi kapsamındaki uygulamaları kabulden imtina edemez. Aksi takdirde durumun özelliğine göre iş akdinin geçerli nedenle feshi veya daha hafif yaptırımların uygulanabilmesi gündeme gelir.

Kazanılmış hakları ihlal eden düzenlemeler işyeri gereklilikleri bakımından zorunlu ise ve çalışan durum kendisine anlatılmasına rağmen duruma muvafakat etmiyor  veya uygulama başlatıldığı halde uygulamaya katılmıyor ise, durumun, değişikliğin, zorunlu ve teknik bir nedenden kaynaklandığı ispat edilmek suretiyle ve işyerinde çalışana verilebilecek başka bir iş yok ise (feshin son çare olması ilkesi) işletmesel gereklilik ile fesih nedeni olarak kabul edilebilir. Ancak burada işletmesel gerekliliğin varlığı ve feshin son çare olduğu hususlarının ispat edilmesi gerekecektir. Aksi halde işe iade riski doğacaktır.

İmzadan kaçınan personel olabileceği ihtimaline binaen ilanen tebliğ şarttır, bu adımı uygulamayı atlamayınız. Eğer kazanılmış hak ihlali yok ise ilanen bildirim  çalışan için bağlayıcı olacaktır.

8. Yeni uygulamaya ilişkin her türlü dökümanı özlük dosyalarına takınız ve uygulamayı başlatınız.

9. Uygulamaya mufavakat ettiği  halde uymamak veya muvafakat etmese dahi  keyfi olarak uymamak duruma uygun disiplin veya fesih prosedürünün uygulanmasını gerektirir.

Mevzuat

1- 4857 Sayılı İş Kanunu, 

2- İş Kanuna İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği,

3- İş Kanuna İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği 

1- 4857 Sayılı İş Kanunu :

Fazla çalışma ücreti

Madde 41 - Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. 63 üncü  madde hükmüne göre denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile, bazı haftalarda toplam kırkbeş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz.

Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.

Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırkbeş saatin altında belirlendiği durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve kırkbeş  saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır. Fazla sürelerle çalışmalarda, her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmibeş yükseltilmesiyle ödenir.

Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat onbeş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.

İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.

63 üncü maddenin son fıkrasında  yazılı sağlık nedenlerine dayanan kısa veya sınırlı süreli işlerde ve 69 uncu maddede belirtilen gece çalışmasında fazla çalışma yapılamaz.

Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir.

Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz.

(Ek fıkra: 10/9/2014-6552/4 md.) Bu Kanunun 42 nci ve 43 üncü maddelerinde sayılan hâller dışında yer altında maden işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.

(Ek fıkra: 10/9/2014-6552/4 md.) Yer altında maden işlerinde çalışan işçilere, bu Kanunun 42 nci ve 43 üncü maddelerinde sayılan hâllerde haftalık otuz yedi buçuk saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yüzden az olmamak üzere arttırılması suretiyle ödenir. ⁽¹⁾⁽²⁾

Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışmaların ne şekilde uygulanacağı çıkarılacak yönetmelikte gösterilir.

Zorunlu nedenlerle fazla çalışma

Madde 42 - Gerek bir arıza sırasında, gerek bir arızanın mümkün görülmesi halinde yahut makineler veya araç ve gereç için hemen yapılması gerekli acele işlerde, yahut zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkmasında, işyerinin normal çalışmasını sağlayacak dereceyi aşmamak koşulu ile işçilerin hepsi veya bir kısmına fazla çalışma yaptırılabilir. Bu durumda fazla çalışma yapan işçilere uygun bir dinlenme süresi verilmesi zorunludur.

Şu kadar ki, zorunlu sebeplerle yapılan fazla çalışmalar için 41 inci maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkraları hükümleri uygulanır.

Olağanüstü hallerde fazla çalışma

Madde 43 - Seferberlik sırasında ve bu süreyi aşmamak şartıyla yurt savunmasının gereklerini karşılayan işyerlerinde fazla çalışmaya lüzum görülürse işlerin çeşidine ve ihtiyacın derecesine göre Bakanlar Kurulu günlük çalışma süresini, işçinin en çok çalışma gücüne çıkarabilir.

Bu suretle fazla çalıştırılan işçiler için verilecek ücret hakkında 41 inci maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkraları hükümleri uygulanır.

Tatil ücretine girmeyen kısımlar

Madde 50 - Fazla çalışma karşılığı olarak alınan ücretler, primler, işyerinin temelli işçisi olarak normal çalışma saatleri dışında hazırlama, tamamlama, temizleme işlerinde çalışan işçilerin bu işler için aldıkları ücretler ve sosyal yardımlar, ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri için verilen ücretlerin tespitinde hesaba katılmaz.

Telafi çalışması

Madde 64 - Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren iki ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir. Bu çalışmalar fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sayılmaz.

Telafi çalışmaları, günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamaz. Tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz.

2- İş Kanuna İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği : 

Amaç ve Kapsam

Madde 1 —Bu Yönetmeliğin amacı, çalışma sürelerinin uygulanmasına ilişkin esasları düzenlemektir.

Dayanak

Madde 2 —Bu Yönetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 63 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Çalışma Süresi

Madde 3 —Çalışma süresi, işçinin çalıştırıldığı işte geçirdiği süredir. İş Kanununun 66 ncı maddesinin birinci fıkrasında yazılı süreler de çalışma süresinden sayılır. Aynı Kanunun 68 inci maddesi uyarınca verilen ara dinlenmeleri ise, çalışma süresinden sayılmaz.

Ara dinlenmeleri, iklim, mevsim, yöredeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak, yirmidört saat içinde kesintisiz oniki saat dinlenme süresi dikkate alınarak düzenlenir. 4857 sayılı İş Kanununun 69 uncu maddesinin son fıkrası hükmü saklıdır.

Haftalık Normal Çalışma Süresi

Madde 4 —Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır.

Haftanın iş günlerinden birinde kısmen çalışılan işyerlerinde, bu süre haftalık çalışma süresinden düşüldükten sonra, çalışılan sürenin çalışılan gün sayısına bölünmesi suretiyle günlük çalışma süreleri belirlenir.

Günlük çalışma süresi her ne şekilde olursa olsun 11 saati aşamaz.

Bir işçinin bu sınırları aşan sürelerle çalıştırılmasında;

a) 4857 sayılı İş Kanununun 41, 42 ve 43 üncü maddeleri,

b) 79 sayılı Milli Korunma Suçlarının Affına, Milli Korunma Teşkilat, Sermaye ve Fon Hesaplarının Tasfiyesine ve Bazı Hükümler İhdasına Dair Kanunun 6 ncı maddesi

hükümleri uygulanır.

(Ek fıkra:RG-25/8/2017-30165) Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saattir.

Denkleştirme Esasına Göre Çalışma

Madde 5 —Tarafların yazılı anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerinde haftanın çalışılan günlerine günde onbir saati aşmamak koşuluyla farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, yoğunlaştırılmış iş haftası veya haftalarından sonraki dönemde işçinin daha az sürelerle çalıştırılması suretiyle, toplam çalışma süresi, çalışması gereken toplam normal süreyi geçmeyecek şekilde denkleştirilir.

Denkleştirme iki aylık süre içinde tamamlanacak, bu süre toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilecektir. (Ek cümle:RG-25/8/2017-30165) Turizm sektöründe dört aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz; denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile altı aya kadar artırılabilir.

Parça başına, akort veya götürü gibi yapılan iş tutarına göre ücret ödenen işlerde de bu Yönetmeliğin denkleştirmeye ilişkin hükümleri uygulanır.

Denkleştirme dönemi içinde günlük ve haftalık çalışma süreleri ile denkleştirme süresi uygulamasının başlangıç ve bitiş tarihleri işverence belirlenir.

Kısmi Süreli Çalışma

Madde 6 —İşyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır.

Telafi Çalışması

Madde 7 —Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine 4857 sayılı İş Kanunu, iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile öngörülen yasal izinleri dışında izin verilmesi hallerinde, işçinin çalışmadığı bu sürelerin telafisi için işçiye yaptırılacak çalışma, telafi çalışmasıdır.

Telafi çalışması yaptıracak işveren; bu çalışmanın 4857 sayılı İş Kanununun 64 üncü maddesinde sayılan nedenlerden hangisine dayandığını açık olarak belirtmek, hangi tarihte çalışmaya başlanacağını, ilgili işçilere bildirmek zorundadır.

Telafi çalışması, kaynağını oluşturan zorunlu nedenin ortadan kalkması ve işyerinin normal çalışma dönemine başlamasını takip eden 2 ay içerisinde yaptırılır. Telafi çalışması, günlük en çok çalışma süresi olan 11 saati aşmamak koşulu ile günde 3 saatten fazla olamaz. Telafi çalışması, tatil günlerinde yaptırılamaz.

Günlük Çalışma Süresinin Duyurulması

Madde 8 —Günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri ile dinlenme saatleri işyerlerinde işçilere uygun araçlarla duyurulur.

Yapılan işlerin niteliğine göre, işin başlama ve bitiş saatleri işçiler için farklı şekilde düzenlenebilir.

Çalışma Süresinin Belgelenmesi

Madde 9 —İşveren, işçilerin çalışma sürelerini uygun araçlarla belgelemek zorundadır.

Günlük Çalışma Süresinden Daha Az Çalışılacak İşler

Madde 10 —(Mülga:RG-25/8/2017-30165)

Sınırlandırma

Madde 11 —Çalışma süreleriyle ilgili olarak öngörülen sınırlamalar, işyerleri ya da yürütülen işlere değil, işçilerin şahıslarına ilişkindir.

Yürürlük

Madde 12 —Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 13 —Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.

3- İş Kanuna İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği : 

Amaç ve Kapsam

Madde 1 —Bu Yönetmeliğin amacı, ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle 4857 sayılı İş Kanununun 63 üncü maddesinde belirtilen haftalık normal çalışma süresinin dışında yapılacak fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışmaya ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Dayanak

Madde 2 —Bu Yönetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 41 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

Madde 3 —Bu Yönetmelikte geçen:

a) Fazla çalışma: İş Kanununda yazılı koşullar çerçevesinde haftalık 45 saati aşan çalışmaları,

b) Fazla sürelerle çalışma: Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda bu çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmaları

ifade eder.

Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Ücreti

Madde 4 —Fazla çalışmanın her saati için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen tutarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.

Fazla sürelerle çalışmalarda her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmibeş yükseltilmesiyle ödenir.

Parça başına veya yapılan iş tutarına göre ücret ödenen işlerde, fazla çalışma süresince işçinin ürettiği parça veya iş tutarının hesaplanmasında zorluk çekilmeyen hallerde, her bir fazla saat içinde yapılan parçayı veya iş tutarını karşılayan ücret esas alınarak fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma ücreti hesaplanır. Bu usulün uygulanmasında zorluk çekilen hallerde, parça başına veya yapılan iş tutarına ait ödeme döneminde meydana getirilen parça veya iş tutarları, o dönem içinde çalışılmış olan normal ve fazla çalışma saatleri sayısına bölünerek bir saate düşen parça veya iş tutarı bulunur. Bu yolla bulunan bir saatlik parça veya iş tutarına düşecek bir saatlik normal ücretin, yüzde elli fazlası fazla çalışma ücreti, yüzde yirmibeş fazlası fazla sürelerle çalışma ücretidir.

Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde fazla çalışma ücreti, 4857 sayılı İş Kanununun 51 inci maddesinde öngörülen yönetmelik hükümlerine göre ödenir.

(Ek fıkra:RG-25/8/2017-30165) Yer altında maden işlerinde çalışan işçilere, 4857 sayılı Kanunun 42 nci maddesi uyarınca zorunlu nedenlerle ve 43 üncü maddesi uyarınca olağanüstü hallerde, haftalık otuz yedi buçuk saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yüzden az olmamak üzere arttırılması suretiyle ödenir.

Fazla Çalışmada Sınır

Madde 5 —Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz. Bu süre sınırı, işyerlerine veya yürütülen işlere değil, işçilerin şahıslarına ilişkindir.

Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sürelerinin hesabında yarım saatten az olan süreler yarım saat, yarım saati aşan süreler ise bir saat sayılır.

Serbest Zaman

Madde 6 —Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi, isterse işverene yazılı olarak başvurmak koşuluyla, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat onbeş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.

İşçi hak ettiği serbest zamanı, 6 ay zarfında işverene önceden yazılı olarak bildirmesi koşuluyla ve işverenin, işin veya işyerinin gereklerine uygun olarak belirlediği tarihten itibaren iş günleri içerisinde aralıksız ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.

İşçinin bu kanundan ve sözleşmelerden kaynaklanan tatil ve izin günlerinde serbest zaman kullandırılamaz.

Fazla Çalışma Yapılamayacak İşler

Madde 7 —Aşağıda sayılan işlerde fazla çalışma yaptırılamaz.

a) İş Kanununun 63 üncü maddesinin son fıkrası uyarınca sağlık kuralları bakımından günde ancak 7,5 saat ve daha az çalışılması gereken işlerde,

b) Aynı Kanunun 69 uncu maddesinin l inci fıkrasındaki tanıma göre gece sayılan gün döneminde yürütülen işlerde (şu kadar ki, gündüz işi sayılan çalışmalara ek olarak bu Yönetmelikte öngörülen fazla çalışmalar gece döneminde yapılabilir),

c) Maden ocakları, kablo döşemesi, kanalizasyon, tünel inşaatı gibi işlerin yer ve su altında yapılanlarında.

Fazla Çalışma Yaptırılmayacak İşçiler

Madde 8 —Aşağıda sayılan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.

a) 18 yaşını doldurmamış işçiler,

b) İş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile önceden veya sonradan fazla çalışmayı kabul etmiş olsalar bile sağlıklarının elvermediği işyeri hekiminin veya Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı hekiminin, bunların bulunmadığı yerlerde herhangi bir hekimin raporu ile belgelenen işçiler,

c) İş Kanununun 88 inci maddesinde öngörülen Yönetmelikte belirtilen gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçiler,

d) Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçiler.

e) (Ek:RG-25/8/2017-30165) 4857 sayılı Kanunun 42 nci maddesi uyarınca zorunlu nedenler ve 43 üncü maddesi uyarınca olağanüstü haller dışında yer altında maden işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz.

Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçilere fazla sürelerle çalışma da yaptırılamaz.

Fazla Çalışma Yaptırılacak İşçinin Onayı

Madde 9 —Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırmak için işçinin yazılı onayının alınması gerekir. Zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma için bu onay aranmaz.

(Değişik:RG-25/8/2017-30165) Fazla çalışma ihtiyacı olan işverence bu onay iş sözleşmesinin yapılması esnasında ya da bu ihtiyaç ortaya çıktığında alınır ve işçi özlük dosyasında saklanır. Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapmak istemeyen işçi verdiği onayı otuz gün önceden işverene yazılı olarak bildirimde bulunmak kaydıyla geri alabilir.

Fazla Çalışmanın Belgelenmesi

Madde 10 —İşveren, fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırdığı işçilerin bu çalışma saatlerini gösteren bir belge düzenlemek, imzalı bir nüshasını işçinin özlük dosyasında saklamak zorundadır. İşçilerin işlemiş olan fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma ücretleri normal çalışmalarına ait ücretlerle birlikte, 4857 sayılı İş Kanununun 32 ve 34 üncü maddeleri uyarınca ödenir. Bu ödemeler, ücret bordrolarında ve İş Kanununun 37 nci maddesi uyarınca işçiye verilmesi gereken ücret hesap pusulalarında açıkça gösterilir.

Yürürlük

Madde 11 —Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 12 —Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.