Hafta Tatili Günü Belirleme Prosedürü
Hafta Tatili Günü Belirleme Nedir?
Anayasamızda başta olmak üzere dinlenmenin çalışma hakkı olduğunu 50. Maddesinde açıkça belirtmiştir.Anayasanın 50. Maddesinnin 3. Ve 4. Fıkralarında bu hüküm “Dinlenme, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile yıllık ücretli izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir şeklindedir.
Bir hafta süreyle çalışanları, bu devamlı çalışma sonucu yorulabilecekleri düşünülerek haftada bir gün tatil yapılması yasalarca kabul edilmiş hukusal bir düzenlemedir.
Genel olarak kural, haftada 6 gün çalışmak ve 1 gün tatil yapmaktır. Nitekim İş Yasası, Basın İş Yasası ve Deniz İş Yasasında bu kural açık bir biçimde yer almıştır.
Hafta tatili deyiminden genel olarak “Pazar gününü” anlamaktayız. Zira Ulusal Bayram ve Genel Tatilller Hakkında 2429 sayılı yasanın 3. Maddesine gore hafta tatili ilke olarak Pazar günüdür.
Postalar halınde çalışma yönetmeliği hükümlerine görede Pazar vardiyasında çalışan işçilere haftanın başka bir gününde tatil verilmesi zorunludur.
İş Yasasının 46. Maddesine gore işçiler tatil gününden once 63 maddeye gore belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24 saat dinlenme ( hafta tatili) verilir.Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafında bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir.
Ancak yasa 46. Maddesinin 3. Fıkrasında bazı çalışılmayan süreleri hafta tatili açısından çalışılmış gibi saymaktadır. Bu süreler;
-Çalışmadığı halde yasayla çalışılmış sayılan zamanlar( İş Kanunu madde 66) ile günlük ücret ödenen veya ödenmeyen yasadan veya sözleşmeden doğan tatil günleri
-Evlenmelerde 3 güne kadar,ana babanın, eşin, kardeş veya çoçukların ölümünde 3 güne kadar verilmesi gereken izin süreleri
-Bir haftalık sure içinde kalmak üzere işveren tarafından verilen diger izinlerle hekim raporuyla verilen hastalık ve dinlenme izinler.
Zorlayıcı ve ekonomik bir neden olmadan işyerlerindeki çalışmanın haftanın bir vaya birkaç gününde işveren tarafından tatil edilmesi halinde haftanın çalışılmayan günleri ücretli hafta tatiline hak kazanmak için çalışılmış sayılır.
Bir işyerinde işin bir haftadan fazla bir sure ile tatil edilmesi gerektiren zorlayıcı sebepler ortaya çıktığı zaman, 24.ve 25.maddelerin (III) numaralı bentlerinde gösterilen zorlayıcı sebeplerden ötürü çalışılmayan günler için işçilere ödenen yarım ücret hafta tatili günü için de ödenir.
Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde hafta tatili ücreti işverence işçiye ödenir. h
Hafta tatilinde yapılan çalışma eğer denkleştirme çalışması değil ise aslında “ fazla çalışma” olduğu için, yüzde elli fazla ücret ödemesi yapılmalıdır. Dolayısıyla bir tam ücret çalışmadan ödenecek ücret + 1,5 günlük ücret de mesaili ücret olarak hesaplanıp, hafta tatilinde fazla çalışma kapsamında çalışana 2,5 yevmiye tutarında ücret ödenmesi gerekir.
Cumartesinin tatil olup olmaması konusuna gelince esas olan haftalık çalışma saatidir. Haftanın beş günü 45 saatlik çalışma yapılırsa Cumartesi günü çalışma yapılmaz. Cumartesi günü çalışma olursa ve 45 saat hafta içinde dolmuş ise yukarıda açıkladığımız esasa göre, fazla çalışma esaslarına gore bugünün ödemesi 2,5 yevmiye olarak yapılır.
Kısmı sureli çalışmalarda hafta tatili ücreti ödenmez, çünkü Hafta tatili ve hafta tatili ücreti 45 saatlık çalışmanın karşılığıdır.
İş Yasasının 63. Maddesi gereğince “işin düzenlenmesi hakkı” kapsamında işveren en çok haftalık 45 saat olan bu süreyi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygular.
Hafta Tatili Günü Nasıl Belirlenir?
2429 Sayılı Kanun'un 3. maddesine göre Pazar günü hafta tatili günüdür. Cumartesi çalışılmıyor ise cumartesi pazar iki gün hafta tatilidir. Haftalık çalışma saati kısmi süreliye (part time-ref kısmi zamanlı çalışma özellikler ) dönüşmemek kaydıyla haftalık çalışma süresi belirlenmesinde ve haftanın üç günün de hafta tatili olarak belirlenmesinde bir sorun yoktur, ancak uygulamada rastlanan bir durum değildir..
Bazı işyerlerinde üretimin yoğunluğu sebebiyle her ne kadar yedi tam gün çalışılsa da (veya altı veya daha az sayıda gün de işgünü olarak kullanılsa da durum farklı olmaz), dönüşümlü hafta tatili belirlemek yani işin özelliği gereği bir grup çalışan cumartesi pazar iki gün veya pazar tek gün hafta tatili kullanırken diğer gruplar cumartesi ve pazar çalışıp haftanın başka bir gününü/günlerini çalışacak şekilde hafta tatili olarak belirlemeye ilişkin uygulama yapılmasında sakınca bulunmamaktadır. Sadece durumun işin düzenlenmesi prosedürü kapsamında yapılması ve SGK ya da eksik gün veya gün sayısı bildirimi kapsamında bildirilmesi gerekir. Ayrıca iyiniyet ve eşitlik ilkesine de uymak gerekir.
Eğer yasaya uygun olarak cumartesi-pazar veya pazar günü tatil olarak uygulama devam eder iken başka bir gün ya da izah edildiği gibi dönüşümlü hafta tatili belirleme ihtiyacı doğmuş ise veya yeni işyeri açmış iseniz hafta tatilini açıklamak amacıyla bu prosedürü uygulayınız.
Hafta tatili günü hakkında değişiklik yapma ihtiyacının veya yeni işyeri ise haftanın hangi gününün hafta tatili olarak benimsendiğinin personel departmanına bildirilmesi ile prosedür başlar.
Uygulama Adımları:
1. Yetkili organ (yönetim kurulu/ortaklar kurulu) tarafından karar alınır. (Karar, hangi günün bundan böyle hafta tatili olarak kabul edildiğine dair olmalıdır) (Ref. İşletmesel Karar Alma Prosedürü)
2. İşyerinde Pazar günün hafta tatili günü olmaktan çıkarıldığına veya pazar günü dışında başka bir günün hafta tatili olarak belirlendiğine ve hangi günün hafta tatili olarak belirlendiği ilan yolu ile tüm çalışanlara/ilgili çalışana duyurulur. (işin düzenlenmesine yönelik ilanlar)
Hafta Tatili Günü Belirleme Prosedürü
Mevzuat
1- Türkiye Cumhuriyeti Anayasası:
2- Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun :
1- Türkiye Cumhuriyeti Anayasası:
Çalışma şartları ve dinlenme hakkı
Madde 50- Kimse, yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz.
Küçükler ve kadınlar ile bedenî ve ruhî yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.
Dinlenmek, çalışanların hakkıdır.
Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir.
2- Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun :
Madde 1 – 1923 yılında Cumhuriyetin ilan edildiği 29 Ekim günü Ulusal Bayramdır. Türkiye'nin içinde ve dışında Devlet adına yalnız bugün tören yapılır. Bayram 28 Ekim günü saat 13.00'ten itibaren başlar ve 29 Ekim günü devam eder.
Madde 2 – Aşağıda sayılan resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı günü, 1 Mayıs günü ve 15 Temmuz günü genel tatil günleridir. (2)
A) Resmi bayram günleri şunlardır:
1. (Değişik: 20/4/1983 - 2818/1 md.) 23 Nisan günü Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramıdır.
2. 19 Mayıs günü Atatürk'ü Anma ve Gençlik ve Spor Bayramı günüdür.
3. 30 Ağustos günü Zafer Bayramıdır.
B) Dini bayramlar şunlardır:
1. Ramazan Bayramı; Arefe günü saat 13.00'ten itibaren 3,5 gündür.
2. Kurban Bayramı; Arefe günü saat 13.00'ten itibaren 4,5 gündür.
C) (Değişik: 25/10/2016-6752/2 md.) 1 Ocak günü yılbaşı tatili, 1 Mayıs günü Emek ve Dayanışma Günü ve 15 Temmuz günü Demokrasi ve Milli Birlik Günü tatilidir.
D) (Değişik: 20/4/1983 - 2818/1 md.) Ulusal, resmi ve dini bayram günleri ile yılbaşı günü, 1 Mayıs günü ve 15 Temmuz günü resmi daire ve kuruluşlar tatil edilir. (1)(2)
Bu Kanunda belirtilen Ulusal Bayram ve genel tatil günleri; Cuma günü akşamı sona erdiğinde müteakip Cumartesi gününün tamamı tatil yapılır.
Mahiyetleri itibariyle sürekli görev yapması gereken kuruluşların özel kanunlarındaki hükümler saklıdır.
29 Ekim günü özel işyerlerinin kapanması zorunludur.
Madde 3 – A) Hafta tatili Pazar günüdür. Bu tatil 35 saatten az olmamak üzere Cumartesi günü en geç saat 13.00'ten itibaren başlar.
B) 394 sayılı Hafta Tatili Kanunu, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu, 1475 sayılı İş Kanunu ve diğer kanunlardaki hafta tatili ile ilgili hükümler saklıdır.
C) Yemek, içmek, giyinmek gibi zaruri ihtiyaçların giderilmesi için alışveriş yapılan dükkan ve mağazalar hakkında Hafta Tatili Kanununun Cumartesi günüyle ilgili hükümleri uygulanmaz.
Madde 4 – Ulusal ve resmi bayramlarda yapılacak törenler Milli Savunma, İçişleri, Dışişleri, Milli Eğitim, Gençlik ve Spor ve Kültür Bakanlıklarınca müştereken hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir. Bu yönetmelik Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren engeç üç ay içinde yayımlanır.
Madde 5 – 27/5/1935 tarihli ve 2739 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun ile bu Kanunda değişiklik yapan kanunlar yürürlükten kaldırılmıştır.
Geçici Madde 1 – (Ek:28/12/1999 - 4500/ 1 md.)
31 Aralık 1999 tarihi tam gün genel tatildir.
Mahiyetleri itibarıyla sürekli görev yapması gereken kuruluşların özel kanunlarındaki hükümler saklıdır.
Madde 6 – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Madde 7 – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
1 – 22/4/2009 tarih ve 5892 Sayılı Kanunun geçici maddesi :
Geçici Madde 1 – 1 Mayıs 2009 tarihinde kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılması kararlaştırılan iş ve işlemler yürütülür. Kamu kurum ve kuruluşları bu iş ve işlemlerin yürütülmesi için gerekli tedbirleri alır.
Çalışma süresi
Madde 63. - Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır.
Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir.
Çalışma sürelerinin yukarıdaki esaslar çerçevesinde uygulama şekilleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.
Sağlık kuralları bakımından günde ancak yedibuçuk saat ve daha az çalışılması gereken işler, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı tarafından müştereken hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.