Muvazzaf Askerlik Prosedürü
Muvazzaf Askerlik Halinde İş Sözleşmesinin Askıya Alınması Nedir?
İş ilişkisi içine giren kişi, devam edip giden bu süreç içinde kaçınılmaz olarak ortaya çıkabilecek bazı aksaklıkları ilişkinin niteliği gereği göze almaktadır. Buna karşılık, işçinin iş görme borcunu yerine getirmekte temerrüdü nedeniyle artık işverenden akdi ilişkiye devam etmesi dürüstlük kuralları gereği beklenemez yani akdi ilişki çekilmez (katlanılmaz) hale gelirse işveren lehine haklı nedenle fesih hakkı doğar. Tersi işçi bakımından da doğrudur. İşverenin ifayı kabul engelinin olması ve bunun işçi bakımından katlanılamaz bir hal alması halinde işçi lehine fesih imkanı doğar.
İşçinin iş görme edimini kusursuz geçici ifa imkânsızlığı içine düşmesi halinde kural olarak taraflar arasında güven temelinin çöktüğünden söz edilemez. Ancak bu durumda işçinin edimini ifa etmesini sürekli olarak beklemesi de işverenden istenemez. İşçinin kusursuz da olsa iş görme borcunu ifada gecikmesi objektif iyi niyet yani dürüstlük kuralları gereği kabul edilemeyecek kadar uzarsa, diğer deyişle gecikme çekilmez hale gelirse işveren fesih hakkını elde eder. O halde, bu durumda işverenin haklı nedenle fesih hakkı işçinin kusursuz temerrüde düştüğü anda (veya kendisine tanınan bir mehil sonunda) değil, ancak objektif iyi niyet ve dürüstlük kuralları gereği beklenilmesi gereken sürenin sonunda doğmuş olur. Aynı durum işçi bakımından da geçerlidir.
İşçi veya işveren kendisine yüklenemeyen nedenlerle iş görme veya ifayı kabul borcunu ifa edemediğinde ve sürekli borcunu ifa etmekten geçici olarak kurtulduğunda, karşı taraf da buna karşılık belirli bir süre iş akdini feshedemediğinde bu süre boyunca edimin ifası veya ifayı kabul borcu ve fesih hakkı ertelenmiş olacak, başka bir söyleyişle iş akdi askıya alınacaktır.
Bunun dışında, bazı hallerde yasa veya sözleşme gereğince iş akdi askıya alınmış kabul edilir ve edimi ifa veya ifayı kabul engeli ortadan kaldığında iş ilişkisine kaldığı yerden başlama imkanı doğmaktadır. Mevsimlik iş sözleşmesi, askerlik, sendikal görev bu yasal askı hallerine örnektir.
Muvazzaf askerlik boyunca iş sözleşmesi askıda kalabilir, muvazzaf askerlik bitiminde çalışanın başvurusu üzerine işveren çalışanı yeniden işe alır. Askerliğini yapmamış olan bir çalışanın askerlik öncesinde işyerinden ayrılmak istemesi de kabul edilir bir taleptir ve bu ayrılışın askerlik nedeniyle olduğu kabul edilerek kıdem tazminatı ödenmelidir. Bunun yanında işçi askere giderken bu tazminatı almayıp asker dönüşü aynı işyerinde çalışması durumunda, (askerlik süresi hariç) tüm hakları kaldığı yerden devam eder. Kullanmadığı yıllık izin süreleri, kıdem süresi, askerlik süresi düşülerek devam ettirilir. Bu durumda askerlik süresi boyunca iş akdi askıdadır.
Muvazzaf Askerlik Halinde İş Sözleşmesinin Askıya Alınması İşlemleri Nasıl Yapılır?
Çalışanın muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle askere gideceğini bildirmesi ile süreç başlar.
Uygulama Adımları:
1. Çalışan yazılı olarak muvazzaf askere alındığına ve/veya alınacağına dair belgesini işyerinin personel işleri ile görevli birime sunar.
2. Belgenin sunulmaması halinde gerekirse yazı ile belge istenir. Çalışan muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla kıdem tazminatına hak kazanır. (1475 sayılı İş Kanunu Madde 14) Talebi halinde kendisine kıdem tazminatı ödenir. (Ref. Personel-Tazminatlı-Askerlik nedeniyle işten ayrılma prosedürü)
3. Çalışanın hizmet sözleşmesi ile ilgili fesih ve/veya askıya almaya ilişkin talebi alınır. (Örnekler, Muvazzaf askerlik askıya alma dilekçe, muvazzaf askerlik fesih dilekçe)
4. SGK’ ya iş sözleşmesinin askerlik nedeni ile fesih ve/veya askıya alındığı bildirimi yapılır. (Ref. SGK ya yapılacak bildirim)
5. Çalışan muvazzaf askerlik hizmetinin sona ermesinden itibaren 2 ay içinde işe dönmek için işyerinin personel işleri ile görevli birimine müracat ederse; eski işi boşsa eski işine veya benzer işe uygun iş yoksa daha sonra alınabilecek elemanlara tercih edilerek işe alınır. ( İşe alınmama halinde işveren üç aylık maaşı tutarında tazminat ödemekle karşı karşıya kalabilir.)
Ayrıca kıdem tazminatı ödenmeksizin çalışan askere gitmiş ve dönüşte iş için müracaatta bulunmamış dahi olsa kıdem tazminatı ödenmesi gerektiği bilinmelidir. Yeniden işe başlatılırsa askere gitmeden kıdem tazminatını almamış ise, talep etmesi halinde muvazzaf askerlikten önceki hizmet süresine göre kıdem tazminatı hesaplanarak ödenir.
6. Çalışanın işe dönmesi arzu ediliyor( örneğin özellikli bir çalışan, belli süreli hizmet sözleşmesi olan bir çalışan, iş sözleşmesinde bu yönde bir hüküm olan çalışan) ve işe çağrı yapıldığı halde çalışan işe dönmüyor ise devamsızlık prosedürü başlatılır.
Muvazzaf Askerlik Halinde İş Sözleşmesinin Askıya Alınması Prosedürü
Mevzuat
Askerlik ve kanundan doğan çalışma
Madde 31 - Muvazzaf askerlik ödevi dışında manevra veya herhangi bir sebeple silah altına alınan veyahut herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi yüzünden işinden ayrılan işçinin iş sözleşmesi işinden ayrıldığı günden başlayarak iki ay sonra işverence feshedilmiş sayılır.
İşçinin bu haktan faydalanabilmesi için o işte en az bir yıl çalışmış olması şarttır. Bir yıldan çok çalışmaya karşılık her fazla yıl için, ayrıca iki gün eklenir. Şu kadar ki bu sürenin tamamı doksan günü geçemez.
İş sözleşmesinin feshedilmiş sayılabilmesi için beklenilmesi gereken süre içinde işçinin ücreti işlemez. Ancak özel kanunların bu husustaki hükümleri saklıdır. Bu süre içinde iş sözleşmesinin Kanundan doğan başka bir sebebe dayanılarak işveren veya işçi tarafından feshedildiği öteki tarafa bildirilmiş olsa bile, fesih için Kanunun gösterdiği süre bu sürenin bitiminden sonra işlemeye başlar. Ancak iş sözleşmesi belirli süreli olarak yapılmış ve sözleşme yukarıda yazılı süre içinde kendiliğinden sona eriyorsa bu madde hükümleri uygulanmaz.
Herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istedikleri takdirde işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat öder.
Yıllık izin bakımından çalışılmış gibi sayılan haller
Madde 55 - Aşağıdaki süreler yıllık ücretli izin hakkının hesabında çalışılmış gibi sayılır:
a) İşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gidemediği günler (Ancak, 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen süreden fazlası sayılmaz.).
b) Kadın işçilerin 74 üncü madde gereğince doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günler.
c) İşçinin muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı ödevlendirilmesi sırasında işine gidemediği günler (Bu sürenin yılda 90 günden fazlası sayılmaz.).
d) Çalışmakta olduğu işyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu olarak işçinin çalışmadan geçirdiği zamanın onbeş günü (işçinin yeniden işe başlaması şartıyla).
e) 66 ncı maddede sözü geçen zamanlar.
f) Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri.
g) 3153 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılan tüzüğe göre röntgen muayenehanelerinde çalışanlara pazardan başka verilmesi gereken yarım günlük izinler.
h) İşçilerin arabuluculuk toplantılarına katılmaları, hakem kurullarında bulunmaları, bu kurullarda işçi temsilciliği görevlerini yapmaları, çalışma hayatı ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantılara yahut işçilik konuları ile ilgili uluslararası kuruluşların konferans, kongre veya kurullarına işçi veya sendika temsilcisi olarak katılması sebebiyle işlerine devam edemedikleri günler.
ı) (Değişik: 4/4/2015-6645/35 md.) Ek 2 nci maddede sayılan izin süreleri,
j) İşveren tarafından verilen diğer izinler ile 65 inci maddedeki kısa çalışma süreleri.
k) Bu Kanunun uygulanması sonucu olarak işçiye verilmiş bulunan yıllık ücretli izin süresi.