Yarım Çalışma
Evlat Edinme Sebebiyle Yarım Zamanlı Çalışma Nedir?
Yarı zamanlı çalışma izni, doğum yapan kadın işçiler gibi, 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen erkek ya da kadın işçiye de sağlanmaktadır.
Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri halinde;
-birinci doğumda altmış gün,
-ikinci doğumda yüz yirmi gün,
-sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir.
Bu talep hakkı işçiye ait olup, işverenin onayı veya kabulü hakkın kullanılması için gerekmez. Bu nedenle talep halinde bu izin zorunlu olarak kullandırılır.
Evlat Edinme Sebebiyle Yarım Zamanlı Çalışma Nasıl Yapılır?
Kadın çalışanın veya evlat edinen çiftlerden erkek olan çalışan doğum sonrası iznini kullanmasını müteakip işyerine gelerek doğum sonrası izinler kapsamında yarım zamanlı çalışma türüne geçmek istediğini, yarım zamanlı çalışma sürelerini belirlemek üzere iletmesiyle prosedür başlar. Çalışmanın yapılacağı zaman dilimini belirlemek konusunda çalışanın seçimlik hakkı vardır. Ancak bu hakkın kötüye kullanılmaması beklenir. (ref. iş ilişkisi türünü değiştirme talebi)
Uygulama Adımları :
1. Kadın çalışanın veya evlat edinen çiftlerden erkek olan çalışanın yarım zamanlı çalışma talebinde bulunduğu 60 günlük (bu süre asgari olup çoğul doğum, engelli doğum ve doğumun kaçıncı doğum olduğuna göre süre artabilmektedir) süre ile kısmi zamanlı (yarım zamanlı olarak çalışacağı) çalıştığı işyerinin bağlı bulunduğu SGK şube müdürlüğüne ve işyerine bildirir. Ve böylelikle Kadın çalışanın veya evlat edinen çiftlerden erkek olan çalışanın doğum sonrası yarım zamanlı çalışma dönemi başlar.
2. Çalışana (varsa) yarım zamanlı çalışma yönergesini imzalatınız. (Ref. Yarım Zamanlı Çalışma Yönergesi)
3. Çalışanın yarım zamanlı çalışma süresinin bitimi (tam zamanlı işe dönüş günü) işyerinin personel işleriyle görevli birimi tarafından takip edilir. Çalışan belirlenen günde tam zamanlı işe dönmediği takdirde, Genel Disiplin Prosedürü işletilmeye başlanır.
4. Eğer Kadın çalışanın veya evlat edinen çiftlerden erkek olan çalışanın yarım zamanlı çalışmayı müteakip doğum izni sonrası ücretsiz izin talebi var ise bu durumda çalışanın talebi üzerine işveren tarafından ücretsiz izin verilir. (Ref. İşçinin Talebi İle Ücretsiz İzin Prosedürü)
5. Çalışanın doğuma bağlı tüm izin haklarına ilişkin form ve belgeler özlük dosyasına konulur.
Evlat Edinme Sebebiyle Yarım Çalışma Prosedürü
Mevzuat
Analık halinde çalışma ve süt izni
Madde 74 - Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. (Ek cümle: 13/2/2011-6111/76 md.) Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır. (Ek cümleler: 29/1/2016-6663/22 md.) Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılır. Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık hâli izni kullandırılır.
(Ek fıkra: 29/1/2016-6663/22 md.) Birinci fıkra uyarınca kullanılan doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Çocuğun engelli doğması hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır. Bu fıkra hükümlerinden yararlanılan süre içerisinde süt iznine ilişkin hükümler uygulanmaz.
Yukarıda öngörülen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir.
Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.
Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz.
İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. (Ek cümle: 29/1/2016-6663/22 md.) Bu izin, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinene verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.
Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kulllanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.
(Ek fıkra: 29/1/2016-6663/22 md.) Bu madde hükümleri iş sözleşmesi ile çalışan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçi için uygulanır.
Doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği
Ek Madde 5- (Ek: 29/1/2016-6663/20 md.)
İşçiye, 4857 sayılı Kanunun 74 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca haftalık çalışma süresinin yarısı kadar verilen ücretsiz izin süresince doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği ödenir. Ödenek süresi, 4857 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde belirtilen haftalık çalışma süresinin yarısı kadardır. Yarım çalışma ödeneği, çalışılan aya ait aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan sonraki ikinci ay içinde Fondan aylık olarak ödenir. Doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneğinin günlük miktarı, günlük asgari ücretin brüt tutarı kadardır. Bu madde hükümlerinden yararlanılabilmesi için işçinin adına doğum veya evlat edinme tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması, 4857 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde belirtilen haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışılması ve doğum ve evlat edinme sonrası analık hâli izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içinde Kuruma doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesi ile başvuruda bulunulması gerekir. Mücbir sebepler dışında, başvuruda gecikilen süre doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği almaya hak kazanılan toplam süreden düşülerek ödeme yapılır. Bu ödemeler damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. Geçici işgöremezlik ödeneği almaya hak kazananlara, bu durumlarının devamı süresince doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği ödenmez. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan yersiz ödemeler kanuni faiziyle birlikte işverenden tahsil edilir. Bu madde hükümleri 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıkların statülerine tabi personel için de uygulanır.
Birinci fıkra kapsamındaki sigortalılar için, 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesinde belirtilen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden aynı Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (f) bentleri uyarınca toplam %32,5 oranında sigorta primleri işçi ve işveren payları doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği ödenen gün sayısı kadar Fondan Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenir. 5510 sayılı Kanun kapsamında, Kurum prim ödeme yükümlüsü olmakla birlikte işyeri ve işveren sayılmaz ve bu kişiler için işe giriş ve çıkış bildirimi yapılmaz.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, Kurum ve Hazine Müsteşarlığı tarafından müştereken belirlenir.