Uzaktan Çalışma Özellikler
Uzaktan Çalışma Nedir?
Uzaktan çalışma yeni dünya düzeni, büyüyen şehirler, artan tüketim, verimin ve düzenin eğitimli kişiler aracılığı ile teknolojik vasıtalar ile uzaktan da ölçülebilmesinin mümkün hale gelmesi, sonuca odaklı iş anlayışı gibi gelişmeler karşısında, gelişmiş ülkelerde iş hayatına zaten girmiş olan ancak ülkemizde de önce uygulamaya giren ve sonra yasal düzenlemeye kavuşan bir esnek çalışma şeklidir. Uzaktan çalışmanın kısmi süreli çalışma kadar yaygınlaşması an meselesidir. Özellikle kadınların analık dönemlerinde veya çiftlerin her ikisinin de çalışması nedeniyle ilk okul çağına gelinceye kadar, yani bir çocuğun en önemli gelişme dönemlerinde ebeveynlerden birinin çocukla ilgilenmesi bakımından çalışma hayatında son derece önemli bir esnemedir.
Küreselleşme ve bilişim teknolojilerindeki hızlı gelişmelere bağlı olarak organizasyon yapılarında ve yönetim anlayışındaki değişim, çalışan profili, istihdam yapısı ve şartları gibi çalışma ilişkilerini belirleyen unsurları da etkilemektedir. Sanayi toplumlarının simgesi olarak gösterilen büyük fabrikalar artık yavaş yavaş yerlerini küçük üretim birimlerine, ofislere hatta sanal işyerlerine bırakırken, fabrikaların ağırlıklı olarak kullandıkları, kol gücüyle çalışan, yarı vasıflı veya vasıfsız, mavi yakalı işçiler de yerlerini, beyin gücüyle çalışan, iyi eğitimli ve yüksek vasıflı uzmanlara bırakmaktadır . Bu bağlamda, çalışana zamandan ve mekândan bağımsız çalışma olanağı sunan uzaktan çalışma, dünyadaki birçok şirket tarafından uygulanmaya başlanmıştır. Özellikle iletişim teknolojisinin gelişmesiyle birlikte bu yöntem daha yaygın kullanılır hale gelmektedir. Uzaktan çalışma, çalışana en az bir gün normal iş yeri dışında çalışma imkânı vermektedir. Çalışma özü itibarıyla işverene ait işyerinde yapılmamaktadır.
Eve iş verme sistemi daha eski bir alışkanlık olup, tam anlamıyla uzaktan çalışma=evde çalışma demek her zaman mümkün değildir. Eve iş verme genellikle tekstil ve konfeksiyon alanında yoğunlaşmış, ancak son zamanlarda reklamcılık, çeviri, programcılık gibi çalışma alanlarına da yayılmıştır. Merkezi işyeri dışındaki bürolarda veya evlerde çalışanlara iş görme ediminin yerine getirilmesinde talimatlar verilmesi ve bunların denetimi yeni iletişim teknolojisi ve online sistemi ile kolaylıkla sağlanabilmektedir.
Uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir.
Bu amaçla yapılacak iş sözleşmeleri de diğer iş sözleşmeleri gibi yazılı olmalıdır. İş sözleşmesinde; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer alır.
Uzaktan çalışmada işçiler, esaslı neden olmadıkça salt iş sözleşmesinin niteliğinden ötürü emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz, tutulmaması da gerekir. Zira, uzaktan çalışma şekli çalışan için olduğu kadar işveren açısından da faydalara sahiptir. Uzaktan çalışan bir işçiye yol parası vermek gerekmez, işçi kendi enerjisini harcar, kendi yemeğini yer, işini yapmak için daha çok kendi imkanlarını kullanır, ara dinlenmesi, içecek servisi, işyeri elbisesi gibi pek çok harcama kalemini baştan otomatik olarak silmiş olursunuz.
İşveren, uzaktan çalışma ilişkisiyle iş verdiği çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmek, gerekli eğitimi vermek, sağlık gözetimini sağlamak ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür. Uzaktan çalışma sırasında işçinin iş yaparen geçirdiği vakti ölçmek çok da kolay olmadığı için genelde iş kazası riski daha az olacaktır. Bununla birlikte, eğer evinde veya işyeri dışındaki başka biryerde kullanımı için iş makina ve gereçleri teslim edilmiş ise bu takdirde iş kazası riski hala gündemde kalacaktır.
Devamını GörUzaktan Çalışma Nasıl Yapılır?
Uzaktan çalışma usulüyle işe alınan veya bulunduğu çalışma usulünden uzaktan çalışma usulüne geçecek personelin personel departmanına yönlendirmesi ile prosedür başlar.
Uygulama Adımları :
Personelin, eğer ilk kez işyerinizde işe başlıyor ise özlük dosyasında bulunmak üzere işe başlatma öncesi aşağıda belirtilen evrakın tamamlanması sağlanarak bu adımlara uygun olarak işe giriş işlemleri/çalışma ilişkisi türü değişikliği tamamlanmalıdır. İşyerinde zaten çalışmakta olan çalışan bakımından sadece bu çalışma şekli açısından farklı olan evrakın tamamlanması yeterli olacaktır.
1. İşe Giriş özlük Dosyası Kontrol Listesi nde yer alan evrakı personelden isteyiniz ve işe başlamadan evvel(bu çalışma usulüne geçmeden) tüm evrakın tamamlanması gerektiğini hatırlatınız.
2. İşyerinde hazırlanacak olan personelin görev ve pozisyonuna uygun uzaktan çalışma usulüyle iş sözleşmesi ni hazırlayınız, sözleşmenin aday ve işyeri yetkilisi tarafından imzalanmasını sağlayınız. Mevcut olan çalışan bakımından fark hükümleri için ek sözleşme yapmak yeterli olabileceği gibi, yeni bir iş sözleşmesi yapmak da mümkündür.
İş sözleşmesinde; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, günlük çalışma süresi, çalışma günleri, kısmen uzaktan çalışma ise hangi günler uzaktan çalışma uygulanacağı, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer alır.
İşin nasıl yürütüleceği, iletişimin nasıl sağlanacağı, görüşmeler, toplantılar vb konularda hazırlanmış uzaktan çalışma yönergesini imzalatınız.
3. (İlk kez işyerinizde başlayacak olan aday için) İşyerince düzenlenmiş, uzaktan çalışma usulü bölümünü de içeren işyeri yönetmeliği ni personele imzalatınız.
4. (İlk kez işyerinizde başlayacak olan aday için) İşyerince düzenlenmiş ve uzaktan çalışanlara ilişkin hükümleri de içeren disiplin yönetmeliği ni personele imzalatınız. (yoksa bir sonraki adıma geçiniz)
5. (İlk kez işyerinizde başlayacak olan aday için) İşyerince düzenlenmiş ve iş gereçlerini, makinalarını, malzemelerini ev veya işin yerine getirildiği işyeri dışı ortamlarda kullanmaya yönelik iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliği eğitimi veriniz/verdiriniz ve konuyla ilgili yönetmelik/talimatı personele imzalatınız. (yoksa bir sonraki adıma geçiniz)
6. (İlk kez işyerinizde başlayacak olan aday için) İşyerince düzenlenmiş işyerine özgü bilgilere yönelik bilgi güvenliği yönetmeliği ni personele imzalatınız. (yoksa bir sonraki adıma geçiniz)
7. Eğer işin yürütümü verilmesini zorunlu kılmakta ve vermekte iseniz İşyerince düzenlenmiş devir teslim zimmet tutanağı nı personele imzalatınız. (yoksa bir sonraki adıma geçiniz)
8. İşyerince düzenlenmiş ve uzaktan çalışanlara ilişkin hükümleri de içeren izin yönetmeliği nı personele imzalatınız. (yoksa bir sonraki adıma geçiniz)
9. (İlk kez işyerinizde başlayacak olan aday için) İşyerince düzenlenmiş ücretin temlik edilmeyeceğine dair taahhütname yi personele imzalatınız. (yoksa bir sonraki adıma geçiniz)
10. (İlk kez işyerinizde başlayacak olan aday için) İşyerince düzenlenmiş ve uzaktan çalışanlara ilişkin hükümleri de içeren harcırah yönetmeliği ni personele imzalatınız. (yoksa bir sonraki adıma geçiniz)
11. İşyeri aracı zimmetlenen ve/veya şirket aracı kullanıcısı ise işyeri araç kullanma talimatı nı personele imzalatınız.
12. (İlk kez işyerinizde başlayacak olan aday için) Yürürlükte bulunan ve uzaktan çalışanları da ilgilendiren diğer yönetmelikler ve personelin görevi ile ilgili görev tanımı nı personele imzalatınız. İmzalatmak istediğiniz diğer yönetmelikleri ve oluşturacağınız görev tanımı için örneklerden yararlanınız.
13. Sözleşmenin imzalanmasından sonra işyerince düzenlenen SGK işe giriş bildirgesi düzenleyerek ve personel işe başlamadan önceki bir tarihte SGK’ya bildirim yapınız. (www.sgk.gov.tr elektronik adresi kullan)
14. Personelin işe başlatma sonrası gerekli bilgilendirmeleri ve işyeri oryantasyon eğitimi için ilgili bölüm sorumlularına bilgi veriniz ve eğitimlerin tamamlanmasını sağlayınız, oryantasyon eğitimi aldığını belirten belgeler i doldurup ve imzalatınız.
15. İş sağlığı ve güvenliği eğitimi verilmesini sağlayınız ve eğitim evrak ını imzalatınız.
Mevzuat
1- 4857 sayılı İş Kanunu :
Çağrı üzerine çalışma ve uzaktan çalışma
Madde 14 - Yazılı sözleşme ile işçinin yapmayı üstlendiği işle ilgili olarak kendisine ihtiyaç duyulması halinde iş görme ediminin yerine getirileceğinin kararlaştırıldığı iş ilişkisi, çağrı üzerine çalışmaya dayalı kısmi süreli bir iş sözleşmesidir.
Hafta, ay veya yıl gibi bir zaman dilimi içinde işçinin ne kadar süreyle çalışacağını taraflar belirlemedikleri takdirde, haftalık çalışma süresi yirmi saat kararlaştırılmış sayılır. Çağrı üzerine çalıştırılmak için belirlenen sürede işçi çalıştırılsın veya çalıştırılmasın ücrete hak kazanır.
İşçiden iş görme borcunu yerine getirmesini çağrı yoluyla talep hakkına sahip olan işveren, bu çağrıyı, aksi kararlaştırılmadıkça, işçinin çalışacağı zamandan en az dört gün önce yapmak zorundadır. Süreye uygun çağrı üzerine işçi iş görme edimini yerine getirmekle yükümlüdür. Sözleşmede günlük çalışma süresi kararlaştırılmamış ise, işveren her çağrıda işçiyi günde en az dört saat üst üste çalıştırmak zorundadır.
(Ek fıkra: 6/5/2016-6715/2 md.) Uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir.
(Ek fıkra: 6/5/2016-6715/2 md.) Dördüncü fıkraya göre yapılacak iş sözleşmesinde; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer alır.
(Ek fıkra: 6/5/2016-6715/2 md.) Uzaktan çalışmada işçiler, esaslı neden olmadıkça salt iş sözleşmesinin niteliğinden ötürü emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz. İşveren, uzaktan çalışma ilişkisiyle iş verdiği çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmek, gerekli eğitimi vermek, sağlık gözetimini sağlamak ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür.
(Ek fıkra: 6/5/2016-6715/2 md.) Uzaktan çalışmanın usul ve esasları, işin niteliği dikkate alınarak hangi işlerde uzaktan çalışmanın yapılamayacağı, verilerin korunması ve paylaşılmasına ilişkin işletme kurallarının uygulanması ile diğer hususlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenir.
2- Uzaktan Çalışma Yönetmeliği :
(Konunun önemi gereği Yönetmeliğin tam metni paylaşılmaktadır)
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliğin amacı, uzaktan çalışmanın yapılamayacağı işleri, verilerin korunması ve paylaşılmasına ilişkin işletme kurallarının uygulanmasını ve uzaktan çalışmanın usul ve esaslarını belirlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesi uyarınca uzaktan çalışanları ve bunların işverenlerini kapsar.
Dayanak
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelik, 4857 sayılı Kanunun 14 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
MADDE 4 – (1) Bu Yönetmelikte geçen;
a) Bakanlık: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığını,
b) Uzaktan çalışan: İş görme ediminin tamamını veya bir kısmını uzaktan çalışarak yerine getiren işçiyi,
c) Uzaktan çalışma: İşçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisini,
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Uzaktan Çalışma Usul ve Esasları
Sözleşmenin şekil ve içeriği
MADDE 5 – (1) Uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmeleri yazılı şekilde yapılır.
(2) Sözleşmede; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer alır.
Çalışma mekânının düzenlenmesi
MADDE 6 – (1) Gerekli olması halinde, uzaktan çalışmanın yapılacağı mekân ile ilgili düzenlemeler iş yapılmaya başlamadan önce tamamlanır. Bu düzenlemelerden kaynaklanan maliyetlerin karşılanma usulü, uzaktan çalışan ile işveren tarafından birlikte belirlenir.
Malzeme ve iş araçlarının temini ve kullanımı
MADDE 7 – (1) Uzaktan çalışanın mal ve hizmet üretimi için gerekli malzeme ve iş araçlarının iş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamışsa işveren tarafından sağlanması esastır. Bu malzeme ve iş araçlarının kullanım esasları ile bakım ve onarım koşulları açık ve anlaşılır bir şekilde uzaktan çalışana bildirilir.
(2) İş araçlarının işveren tarafından sağlanması halinde, bunların işçiye teslim edildiği tarihteki bedellerini belirten iş araçları listesi, işveren tarafından yazılı olarak işçiye teslim edilir. İşçiye teslim edilen belgenin işçi tarafından imzalı bir nüshası ise işveren tarafından işçi özlük dosyasında saklanır. İş araçlarının listesi, iş sözleşmesi içerisinde veya sözleşme tarihinde iş sözleşmesine ek olarak düzenlenirse ayrıca yazılı belge düzenlenmesi şartı aranmaz.
Üretim maliyetlerinin karşılanması
MADDE 8 – (1) İşin yerine getirilmesinden kaynaklanan mal veya hizmet üretimiyle doğrudan ilgili zorunlu giderlerin tespit edilmesine ve karşılanmasına ilişkin hususlar iş sözleşmesinde belirtilir.
Çalışma süresinin belirlenmesi
MADDE 9 – (1) Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi iş sözleşmesinde belirtilir. Mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak koşuluyla taraflarca çalışma saatlerinde değişiklik yapılabilir. Fazla çalışma işverenin yazılı talebi üzerine, işçinin kabulü ile mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılır.
İletişim
MADDE 10 – (1) Uzaktan çalışmada iletişimin yöntemi ve zaman aralığı uzaktan çalışan ile işveren tarafından belirlenir.
Verilerin korunması
MADDE 11 – (1) İşveren; uzaktan çalışanı, işyerine ve yaptığı işe dair verilerin korunması ve paylaşımına ilişkin işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında bilgilendirir ve bu verilerin korunmasına yönelik gerekli tedbirleri alır.
(2) İşveren, korunması gereken verinin tanım ve kapsamını sözleşmede belirler.
(3) Verilerin korunması amacıyla işveren tarafından belirlenen işletme kurallarına uzaktan çalışanın uyması zorunludur.
İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tedbirlerin alınması
MADDE 12 – (1) İşveren, uzaktan çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmekle, gerekli eğitimi vermekle, sağlık gözetimini sağlamakla ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür.
Uzaktan çalışmanın yapılamayacağı işler
MADDE 13 – (1) Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma, bu maddelerin işlenmesi veya söz konusu maddelerin atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışma işlemlerini içeren işlerde uzaktan çalışma yapılamaz.
(2) Kamu kurum ve kuruluşlarınca ilgili mevzuatına göre hizmet alımı suretiyle gördürülen işler ile millî güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis veya hizmetlerden hangilerinde uzaktan çalışma yapılamayacağı birim, proje, tesis veya hizmetten sorumlu olan veya hizmeti alan kamu kurum ve kuruluşunca belirlenir.
Uzaktan çalışmaya geçiş
MADDE 14 – (1) İş ilişkisi doğrudan uzaktan çalışma sözleşmesi ile kurulabilir veya hâlihazırda işyerinde çalışan işçinin iş sözleşmesi, işçinin ve işverenin anlaşması halinde, uzaktan çalışma sözleşmesine dönüştürülebilir.
(2) İşçinin, uzaktan çalışma yapma talebi ile ilgili hususlar aşağıdadır:
a) Talep yazılı olarak yapılır.
b) Talep işyerinde belirlenen usul doğrultusunda işverence değerlendirilir.
c) Talep değerlendirilirken, işin ve işçinin niteliği gereği uzaktan çalışmaya uygunluğu ile işverence belirlenecek diğer kıstaslar kullanılır.
(3) Talebe ilişkin değerlendirme sonucunun otuz gün içinde işçiye talebin yapıldığı usulle bildirilmesi esastır.
(4) Talebin kabul edilmesi halinde 5 inci maddede belirtilen hususlara uygun şekilde sözleşme yapılır.
(5) Uzaktan çalışmaya geçen işçi, ikinci fıkrada belirtilen usulle tekrar işyerinde çalışma talebinde bulunabilir. İşveren, söz konusu talebi öncelikli olarak değerlendirir.
(6) Uzaktan çalışmanın mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenlerle işyerinin tamamında veya bir bölümünde uygulanacak olması halinde uzaktan çalışmaya geçiş için işçinin talebi veya onayı aranmaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Son Hükümler
Yürürlük
MADDE 15 – (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 16 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı yürütür.