Tam Zamanlı İş İlişkisini Analık veya Evlat Edinme Sebebiyle Yarım Zamanlı Çalışmaya Dönüştürme

Tam Zamanlı  İş İlişkisini Analık veya Evlat Edinme Sebebiyle Yarım Zamanlı Çalışmaya Dönüştürme Nasıl Yapılır?

Mevcut iş İlişkisi bazı hallerde ve bazı nedenler ile başka bir türe dönüştürülebilir, bu yönde bir ihtiyaç işveren veya çalışan tarafından ortaya konularak talep konusu yapılabilir.

En çok karşılaşılan  iş ilişkisi türünü değiştirme hallerinden biri de doğuma bağlı olan izinler dışında ve sürecin devamında normal çalışma usullerinden esnek çalışma usullerine  geçişte görülmektedir.

Bu ihtiyaç daha çok çalışanda doğduğu için talep de doğal olarak çoğunlukla çalışandan gelebilecektir. Evlat edinme için de doğuma benzer haklar olduğunu unutmamak gerekir.

Kadın çalışan, doğum yaptıktan sonra veya üç yaşını tamamlamamış bir çocuğu evlat edinen (her iki ebeveynden herhangi biri) doğum iznini kullandıktan sonra, tam zamanlı çalışma ilişkisini  yarım zamanlı çalışma ilişkisine dönüştürmek isteyebilir.  

ADIMLAR 

1. Çalışandan iş ilişkisi türü değişikliğine ilişkin talebi doğru olarak alınız. (Ref. İş İlişkisi türünü değiştirme talebi)

2. Çalışanın bu hakkının yasal olarak bulunup bulunmadığı  hususunu özlük dosyası ve yasal hükümler ile bir kez daha teyit ediniz. Özellikle doğum sonrası izinlerin kullanılıp kullanılmadığına, ücretsiz izin kullanmak isteyip istemediğine, işyerinizin hangi çalışma ilişkisi için daha uygun olduğu hususunu da gözeterek inceleyiniz. Ancak, unutmayınız ki bu konuda tercih bildirme hakkı çalışandadır. İşveren sadece eğer çok zor durumda kalacak ise bu durumu çalışanına bildirerek zamanlama konusunda yardımcı olmasını, yeni istihdam veya işin düzenlenmesi konusunda çalışanın sabır ve anlayış göstermesini talep edebilir.

3. Yarım zamanlı çalışma süresince süt izni ayrıca verilmez, bu durumu çalışana hatırlatınız.

4. Çalışanın bu hakkının olduğundan emin olduktan sonra, geçici süreyle uygulanacak  yeni forma ilişkin değişiklik sözleşmesi/bildirimi veya yeni formun kendi sözleşmesini çalışana imzalatınız.  Kısa süreli bir değişiklik olması nedeniyle  sözleşme imzalatılması, işverenin takdirindedir. SGK puantajı bakımından çalışanın talebi ve işverenin kabulü yeterlidir. Ancak en azından örneklerimizden yararlanarak hazırlayacağınız yarım zamanlı çalışma yönergesini imzalatınız.  (Ref. Kısmi zamanlı -part time- iş sözleşmesi)

5. Yeni form ile ilgili işyeri evrakınız var ise tamamını çalışana iletiniz, imzalatınız ve bu forma ilişkin uygulamanızdan çalışanın tam olarak bilgilenmesini sağlayınız. (Ref. İş İlişkisi devam ederken özlük dosyası kontrol listesi). 

6. Yeni çalışma şekli hakkında verilmesi gereken eğitim var ise veriniz.

7. Yeni forma ilişkin olarak zimmet/devir teslim yapılması gerekiyor ise tamamlayınız.

8. Yeni forma ilişkin bildirimi SGK ya veya varsa başka kurumlar ilgili kurumlara vaktinde yapınız.

Mevzuat 

1- 4857 sayılı İş Kanunu ,

2- 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu ,

3- Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik,

1- 4857 sayılı İş Kanunu :

Analık halinde çalışma ve süt izni 

Madde 74 - Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. (Ek cümle: 13/2/2011-6111/76 md.) Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır. (Ek cümleler: 29/1/2016-6663/22 md.) Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılır. Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık hâli izni kullandırılır.

(Ek fıkra: 29/1/2016-6663/22 md.) Birinci fıkra uyarınca kullanılan doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Çocuğun engelli doğması hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır. Bu fıkra hükümlerinden yararlanılan süre içerisinde süt iznine ilişkin hükümler uygulanmaz.

Yukarıda öngörülen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir.

Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.

Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz.

İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. (Ek cümle: 29/1/2016-6663/22 md.) Bu izin, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinene verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.

Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kulllanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.

(Ek fıkra: 29/1/2016-6663/22 md.) Bu madde hükümleri iş sözleşmesi ile çalışan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçi için uygulanır.

2- 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu : 

Doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği

Ek Madde 5- (Ek: 29/1/2016-6663/20 md.) 

İşçiye, 4857 sayılı Kanunun 74 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca haftalık çalışma süresinin yarısı kadar verilen ücretsiz izin süresince doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği ödenir. Ödenek süresi, 4857 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde belirtilen haftalık çalışma süresinin yarısı kadardır. Yarım çalışma ödeneği, çalışılan aya ait aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan sonraki ikinci ay içinde Fondan aylık olarak ödenir. Doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneğinin günlük miktarı, günlük asgari ücretin brüt tutarı kadardır. Bu madde hükümlerinden yararlanılabilmesi için işçinin adına doğum veya evlat edinme tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması, 4857 sayılı Kanunun 63 üncü maddesinde belirtilen haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışılması ve doğum ve evlat edinme sonrası analık hâli izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içinde Kuruma doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesi ile başvuruda bulunulması gerekir. Mücbir sebepler dışında, başvuruda gecikilen süre doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği almaya hak kazanılan toplam süreden düşülerek ödeme yapılır. Bu ödemeler damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz. Geçici işgöremezlik ödeneği almaya hak kazananlara, bu durumlarının devamı süresince doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği ödenmez. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan yersiz ödemeler kanuni faiziyle birlikte işverenden tahsil edilir. Bu madde hükümleri 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıkların statülerine tabi personel için de uygulanır.

Birinci fıkra kapsamındaki sigortalılar için, 5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesinde belirtilen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden aynı Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (f) bentleri uyarınca toplam %32,5 oranında sigorta primleri işçi ve işveren payları doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneği ödenen gün sayısı kadar Fondan Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenir. 5510 sayılı Kanun kapsamında, Kurum prim ödeme yükümlüsü olmakla birlikte işyeri ve işveren sayılmaz ve bu kişiler için işe giriş ve çıkış bildirimi yapılmaz.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, Kurum ve Hazine Müsteşarlığı tarafından müştereken belirlenir.

3- Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmelik

Çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin hakkı

Madde 6 – (1) Analık izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir.

(2) Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir.

(3) Çocuğun engelli doğduğunun doktor raporu ile belgelendirilmesi hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır.

(4) Ücretsiz izinden yararlanan kadın işçiye, bir yaşından küçük çocuğunu emzirmesi için günde toplam bir buçuk saat olan süt izni uygulanmaz.