İşyerinde Meydana Gelen Zorlayıcı Sebepler İle İşten Ayrılma Prosedürü
İşyerinde Meydana Gelen Zorlayıcı Sebepler İle İşten Ayrılma Nedir?
Zorlayıcı nedenler İşK. md. 24/3 ve 25/3’te hükme bağlanmıştır.
Söz konusu 24/3’e göre; “...İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.” hali, 25/3 maddesinde ise; “...İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması.” hali düzenlenmiştir. Söz konusu hallerin ortaya çıkması halinde iş sözleşmesi bir hafta süre ile askıda kalmaktadır.
İşveren açısından zorlayıcı nedenlere örnek olarak; işletmenin faaliyete ara vermesine, geçici olarak kapanmasına yol açan ekonomik teknik zaruretler, yangın, deprem ve su basması gibi doğal afetler gelmektedir.
Ancak söz konusu olan zorlayıcı neden bir haftayı aşar ise fesih için haklı neden oluşmaktadır. Ancak sözleşme feshedilmediği sürece, askı hali devam etmiş sayılacaktır.
İşçiyi geçici ifa imkansızlığı içinde bırakan bir zorlayıcı durum yoksa, askı hali meydana gelmeyecek ve işveren iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilecektir. Aynı durum işveren için de geçerlidir.
Söz konusu askı süresi içinde istisnai olarak ücret ödenecektir. Bu süreler için ne kadar ücret ödeneceği İş K. md. 40’ta belirlenmiştir. Söz konusu hükme göre; “24 ve 25 inci maddelerin (III) numaralı bentlerinde gösterilen zorlayıcı sebepler dolayısıyla çalışamayan veya çalıştırılmayan işçiye bu bekleme süresi içinde bir haftaya kadar her gün için yarım ücret ödenir.” denilmekle ücret miktarı kanunda belirlenmiştir.
Devamını Görİşyerinde Meydana Gelen Zorlayıcı Sebepler İle İşten Ayrılma İşlemleri Nasıl Yapılır?
1. Çalışanın zorlayıcı nedenler ile iş sözleşmesini feshettiğine ilişkin dilekçesinin personel işleri ile görevli birime ulaşıp ulaşmadığını kontrol ediniz. (Örnekler, Zorlayıcı sebeplerle fesih dilekçesi)
2. Çalışanın dilekçesinde belirttiği çalışanın zorlayıcı nedenler ile iş sözleşmesini feshetmesi nedenlerinin uyumlu olup olmadığını kontrol ediniz. Eğer fesih sebebini kabul etmiyor iseniz, bu durumu çalışana bildirerek mağdur olabileceğini hatırlatınız. (Ref. İstifa Sayılan Haller Prosedürü, Tebligat yapma Prosedürü)
3. Fesih sebebinin doğruluğunu tespit ettikten sonra aşağıdaki soruların cevaplarına göre bordrosunu hazırlayınız.
- Kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı dışında (zira kıdem kesindir, ihbar ödenmesi ise söz konusu olmayacaktır) ayrıca başkaca bir ad altında tazminat vermek istiyor musunuz? Cevabınız Evet ise bordroya ekleyiniz.
- Yıllık izinlerinin tümünü kullandı mı? Kullanmadı ise bakiye izin süresine göre ücretini hesaplayarak bordroya dahil ediniz.
- Ücret alacağı bakiyesi var mı? Var ise tutarını bordroya dahil ediniz.
- Ulusal bayram, genel tatil,hafta tatili vs. çalışması var mı, var ise bakiye alacağı var mı? Bakiye alacağı var ise tutarını bordroya dahil ediniz.
- Fazla mesai var mı? Yok mu? Var ise bakiye fazla mesai alacağı var mı? Var ise tutarını bordroya dahil ediniz.
- İş akdi boyunca kendisine özlük hakkı adı altında ödenmiş ve kıstel esasla da olsa ödenmesi gereken bir tutar var mı? (ikramiye, prim vb)
- İşverenliğinize borcu olup olmadığını tespit ediniz.
- Üçüncü şahıslara olan borcu sebebiyle devam eden maaş haczi olup olmadığını tespit ediniz.
4. Bu soruların cevaplarını araştırarak özlük hakları ve kıdem tazminatı için bordroyu doğru olarak oluşturunuz. (Varsa) borçları için mahsup edilecek dolayısıyla çalışana ödenecek nihai tutarı hesaplayınız.
5. Çalışandan işe girişi sırasında zimmetlenen işyeri araç-gereçleri ve işyeri kimliğini geri alınız, devir teslimin yapıldığına dair tutanak imzalatınız. (Ref: Devir teslim prosedürü)
6. Çalışana hazırlamış olduğunuz bordro ve varsa ödeme planını imzalatınız. İmzalamaz ise imzadan imtina prosedürünü işletiniz. (Ref.İmzadan imtina prosedürü ) Bordro ve ilgili evrakı imzalamasa dahi hakettiğini hesapladığınız ödemeleri usulünce gerçekleştiriniz.
7. İbranameyi hazırlayınız ve çalışana 30 gün sonra gelip imzalamasını hatırlatınız.(Ref. İş İlişkisi Sona Ererken İbra Alma prosedürü)
8. Çalışma belgesini hazırlayınız (Ref. Çalışma Belgesi Verme Prosedürü), çalışana veriniz.
9. İşten ayrılma tarihinden itibaren 10 gün içinde SGK ‘ya bildirim yapınız. (Ref. İşten Ayrılma)
10. Hazırladığınız ve çalışana imzalattığınız veya çalışanın imzalamadığı evrak için hazırladığınız imzadan imtina tutanakları ile birlikte her türlü evrakın birer örneğini özlük dosyasında saklayınız.
Mevzuat
İşçinin haklı nedenle derhal fesih hakkı
Madde 24 - Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir:
I. Sağlık sebepleri:
a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa.
b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.
II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:
a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.
d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa.
III. Zorlayıcı sebepler:
İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa.