İşverenin Kendi İşçisine Karşı Hapis/Takas Hakkı Kullanımı

İşverenin Kendi İşçisine Karşı Hapis/Takas Hakkı Kullanımı Nedir? 

Hapis hakkı, sözleşme tarafları bakımından, karşı tarafa karşı ifa(verme) borcu altında bulunan tarafın, yasal olarak kendisine hak tanınmış olması halinde, yine geçerli gerekçelere sahip olmak  şartıyla bu hakkını kullanmasına neden olan sebep ortadan kalkıncaya kadar verme borcunu yerine getirmekten çekinmesi/elindekini  (eşya) alıkoyması hakkı olarak anlaşılabilir. Bu hak bir para üzerinde kullanılacak ise bu durumda takastan bahsetmek gerekir. Bu hak Medeni Kanunda ve Borçlar Kanununda bazı hukuki haller için düzenlenmiş bir haktır. İş sözleşmeleri bakımından da Borçlar Kanununda  bu hak düzenlenmiştir. Ancak bu hakkın kullanımı  bakımından sözleşmenin sona ermiş olması gereklidir. Akit devam ederken bu hakkın kullanılması söz konusu değildir.

İş Kanununda bu hak ne akit devam ederken ne de sona ermesi halinde düzenlenmemiştir. 

İş akdi devam ederken ücretin işçiye mümkün olduğu kadar tam olarak ödenmesi esastır, takasa tabi tutmak sakıncalar yaratabilmektedir.  İstisnaen, İİK ve doğrudan İş Kanunundaki düzenlemeler ile işçinin ücretinden kesinti yapılabilir. 

İş akdi devam ederken hapis hakkı kullanımı da söz konusu edilmemesi doğru olacaktır. Dolayısıyla işverenin herhangi bir nedenle iş akdi devam ederken işçi ücreti üzerinde bir takas hakkı veya işçinin işverendeki bir zimmeti üzerinde hapis hakkı kullanımı söz konusu olamaz. Hatta, takas bir tarafa,  herhangi bir kesintinin işçinin muvafakatı ile yapılması gerektiğini hatırlatmak isteriz. 

İş akdi sona erdikten sonra işçilik hakları ve sona ermeye ilişkin tazminatları üzerinde ise hapis hakkı değil takas hakkı kullanımı teknik olarak mümkündür. Şöyle ki; iş akdi sona eren ancak üzerinde işverene ait bir mal veya eşya bulunan bir işçi  bu zimmetleri iade etmediği sürece işverenin işçiye haklarını ödememesi, bekletmesi söz konusu olabilir. Bu durum, bir takas hakkı kullanımıdır. 

Ayrıca, eğer akit sona erdiğinde, işverenin işçiden bir alacağı söz konusu ise bu takdirde bu durum hapis hakkı ile değil takas ve mahsup defi denilen bir hesaplaşma/mahsuplaşma durumunu ifade edecektir ki, bu halde de işverenin alacağının işçi tarafından kabulü ile bu mahsuplaşmaya muvafakat etmesi gerekecektir. 

Bu hakkın kullanımı bakımından hukukçunuzdan yardım almanızı öneririz.