İşverenin Alt İşveren Ödemeleri Üzerinde Hapis/Takas Hakkı
İşverenin Alt İşveren Ödemeleri Üzerinde Hapis/Takas Hakkı Nedir?
Alt işveren ilişkisinde Asıl İşverenin, ücreti ödemesinden sorumluluğu devam eder. Asıl işveren, işçinin kendisinde çalıştığı sürede ödenmeyen ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden alt işverenlik kapsamında alt işveren ile birlikte sorumludur.
Alt işveren çalıştıran işveren, iş yerinde çalışan alt işveren işçilerin ücretlerinin ödenip ödenmediğini çalıştığı süre boyunca kontrol etmek, ücretin ödendiğini gösteren belgeleri talep etmek hak ve yetkisine sahiptir, ne var ki bu husustaki detayların sözleşmelere açıkça konulmasında fayda vardır.
Bu nedenle eğer alt işverenin işçisine ücretini ödemediğini, SGK primlerini ödemediğini tespit etmiş iseniz, asıl işveren olarak alt işverene ödeme yükümlülüğü altında olduğunuz hak ediş bedeli üzerinde takas hakkı veya alt işverenin uhdenizde bir eşyası mevcut ise hapis hakkı kullanabilirsiniz. Ancak bu hakkı kullanmakla ilgili alt işverenlik sözleşmesinde bir hüküm bulunup bulunmadığına dikkat etmelisiniz. Eğer bu yönde bir hüküm yok ise temerrüde düşmemek bakımından alt işverene takas veya hapis hakkı kullanımını, nedenlerinizi ve takas/hapis hakkına hangi şartla son vereceğinizi yazılı bir bildirim ile bildirmelisiniz.
Alt işveren takas/hapis hakkı kullanımına neden olan durumu sona erdirince hakedişi ödeyiniz veya alt işveren işçilik ücretlerini veya diğer nedenleri doğrudan ortadan kaldırmanıza muvafakat etmiş ise bu durumda da takas/hapis hakkına son vererek işçilik haklarını veya diğer ödemeleri yapmanız gerekeceği tabiidir.
Devamını Görİşverenin Alt İşveren Ödemeleri Üzerinde Hapis/Takas Hakkı Nasıl Kullanılır?
Asıl işveren olarak alt işveren işçisinin özlük hakları ile SGK priminden sorumlu olmanızın yanında, hapis hakkı kullanımı bakımından da yetkiye sahipsiniz. Ödemeyi doğrudan işçiye yapabileceğiniz gibi, hapis hakkı da kullanabilirsiniz. Bu hakkınızı alt işverenlik sözleşmesinde düzenlemiş iseniz o zaman sözleşmesel hapis hakkı kullanımına da sahipsiniz.
Uygulama Adımları
1. Alt işveren işçisinin özlük haklarının ihlal edildiğinden, ücretinin ödenmediğinden, SGK priminin yatırılmadığından emin olunuz, tespiti tutanakla yapınız ve tespitlerin mutlaka delillerinin olması gerektiğini hatırlayınız.
2. Tespit ettiğiniz duruma göre hapis hakkı kullanacağınız tutar ile ilgili alt işverene bildirim yapınız, hapis hakkını kullanmanıza neden olan durumu açıkça izah ederek bu durumu nasıl ortadan kaldıracağını ve bu durumu ortadan kaldırması halinde hapis hakkına konu ettiğiniz tutarın ödeneceğini mutlaka belirtiniz. (Ref. Tebligat Prosedürü , Örnek; Alt İşverene İşçilik Hakları Hapis Bildirimi)
3. Alt İşverenin hapis hakkı kullanımına sebep olan durumunu sona erdirmesi halinde hapis hakkı kullanımını sona erdiriniz ve bu durumu bir protokol/tutanak veya ibraname ile sona erdiriniz. Doğru içerikteki evrakı hazırlamak amacıyla hukukçunuzdan destek alınız.
4. Eğer alt işveren işçisinin hakları ödenmemiş ve aykırılık giderilmemiş ise bu durumda hapis hakkına neden olan ödemeyi doğrudan gerçekleştiriniz. Bakiye hakediş tutarını alt işverene ödeyiniz.
Mevzuat
Tanımlar
Madde 2 - Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren, işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir. İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddî olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir.
İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve meslekî eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır.
İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür.
(Ek fıkra: 23/7/2010-6009/48 md.; Mülga dördüncü fıkra: 20/6/2012-6331/37 md.)
İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimselere işveren vekili denir. İşveren vekilinin bu sıfatla işçilere karşı işlem ve yükümlülüklerinden doğrudan işveren sorumludur.
Bu Kanunda işveren için öngörülen her çeşit sorumluluk ve zorunluluklar işveren vekilleri hakkında da uygulanır. İşveren vekilliği sıfatı, işçilere tanınan hak ve yükümlülükleri ortadan kaldırmaz.
Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.
Asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamaz veya daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulamaz. Aksi halde ve genel olarak asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler. İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl iş bölünerek alt işverenlere verilemez.
(Ek fıkra: 1/7/2006-5538/18 md.) Kanuna veya kanunun verdiği yetkiye dayanılarak kurulan kamu kurum ve kuruluşları ile bunların doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin en az yüzde ellisine sahip oldukları ortaklıklarda, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu veya diğer kanun hükümleri çerçevesinde, hizmet alımı amacıyla yapılan sözleşmeler gereğince, yüklenici aracılığıyla çalıştırılanlar, bu şekilde çalışmış olmalarına dayanarak;
a) Bu kurum, kuruluş ve ortaklıklara ait kadro veya pozisyonlara atanmaya,
b) Bu kurum, kuruluş ve ortaklıklara ait işyerlerinin kadro veya pozisyonlarında çalışanlar için toplu iş sözleşmesi, personel kanunları veya ilgili diğer mevzuat hükümlerine göre belirlenen her türlü malî haklar ile sosyal yardımlardan yararlanmaya,
hak kazanamazlar.
(Ek fıkra: 1/7/2006-5538/18 md.) Sekizinci fıkrada belirtilen işyerlerinde yükleniciler dışında kalan işverenler tarafından çalıştırılanlar ile bu işyerlerinin tâbi oldukları ihale mevzuatı çerçevesinde kendi nam ve hesabına sözleşme yaparak üstlendiği ihale konusu işte doğrudan kendileri çalışanlar da aynı hükümlere tâbidir. Sekizinci fıkrada belirtilen kurum, kuruluş veya ortaklıkların sermayesine katıldıkları ortaklıkların kadro veya pozisyonlarında çalışan işçilerin, ortak durumundaki kamu kurum, kuruluş veya ortaklıkların kadro veya pozisyonlarına atanma ya da bu kurum, kuruluş veya ortaklıklarda geçerli olan malî haklar ile sosyal yardımlardan yararlanma talepleri hakkında da sekizinci fıkra hükümleri uygulanır. Hizmet alımına dayanak teşkil edecek sözleşme ve şartnamelere;
a) İşe alınacak kişilerin belirlenmesi ve işten çıkarma yetkisinin kamu kurum, kuruluşları ve ortaklıklarına bırakılması,
b) Hizmet alım sözleşmeleri çerçevesinde ya da geçici işçi olarak aynı iş yerinde daha önce çalışmış olanların çalıştırılmasına devam olunması,
yönünde hükümler konulamaz.