İş Kazası İşlemleri Nasıl Yapılır?

Çalışanın iş kazasına uğramasında aşağıdaki prosedür Personel işleri tarafından uygulanır;

Çalışanın 5510 sayılı Kanunun 13 üncü ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 37 nci maddesinde yer alan iş kazası tanımına ve kapsamına uygun olarak iş kazasına uğraması ile prosedür başlar. Bu nedenle iş kazasının kapsamını  ve ilgili açıklama ve uyarılarımızı dikkatle okuyunuz. 

Yaralanma ile sonuçlanan İş Kazası ; 

1. İş kazasına uğrayan yaralı çalışana iş yerinde ilgili birimce(varsa işyeri hekimi, sağlık memuru, iş sağlığı ve güvenliği uzmanı nezaretinde-yoksa ilk ardım eğitimi almış bir yetkili) derhal gerekli sağlık müdahaleleri/ilk yardımları yapılır ve ilgili birimce gecikmeksizin ambulansla veya güvenli bir şekilde sağlık kurumuna gönderilir.

Özellikle ciddi yaralanmalarda gecikmeksizin çalışanın ailesine veya en yakınlarına kaza uygun şekilde ve uygun iletişim araçlarıyla bildirilir. 

2. İşyeri  hekimi ve/veya iş sağlığı ve güvenliği uzmanının katılımı ile kaza raporu/tutanak işyeri hekimi ile iş sağlığı ve güvenliği uzmanının nezaretinde düzenlenir. Tanıkların ifadesi alınır, olay yeri fotoğrafları çekilir, daha sonraki süreçler için mümkün olduğunda sağlıklı bir delil dosyası oluşması sağlanır. (Ref. Tutanak düzenleme prosedürü, İfade alma prosedürü)

3. Kaza jandarma veya polise derhal bildirilir.(Ref. İş Kazası Bildirimi)

4. Kaza, ilgili sigorta il/sigorta müdürlüğüne Personel işleri ile ilgili amir tarafından İş Kazaları Meslek Hastalıkları bildirgesi ile en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü’ne ise iş kazası bildirim formu ile en geç iki iş günü içinde bildirilir.(Ref.  İş Kazası Bildirimi)

İş kazası, 5510 sayılı Kanun’un 13 üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre, 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının; a) (a) bendinde sayılan sigortalılar ile Kanunun 5 inci maddesinin (a) ve (c) bendinde sayılan sigortalıların iş kazası geçirmeleri halinde işverenleri, Kanunun 5 inci maddesinin (b) ve (e) bentlerinde belirtilen sigortalıların iş kazası geçirmeleri halinde ise, eğitim veya staj gördükleri işyeri işverenleri tarafından kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhal, Kurum’a en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde, Kanunun 5 inci maddesinin (g) bendinde sayılan sigortalının iş kazası geçirmesi halinde, işvereni tarafından kazanın olduğu ve ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi bulunmayan ülkelerdeki yerel kolluk kuvvetlerine derhal, Kuruma ise en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği Ek-7’de yer alan iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesini vermekle yükümlü olanlar e-Sigorta ile Kuruma bildirir veya doğrudan ya da posta yoluyla da ilgili üniteye gönderebilir. Adi posta veya kargo ile yapılan bildirimlerde Kurum kayıtlarına intikal tarihi, taahhütlü, iadeli taahhütlü veya acele posta ile yapılan bildirimlerde de postaya veriliş tarihi esas alınır. Bildirim için tanınan sürede resmi tatil günlerine rastlayan günler üç iş günü hesabında dikkate alınmaz.

6. Kazayla ilgili olarak yapılacak denetimler için personel işleri ile ilgili amir tarafından bir dosya hazırlanır. Evraklar burada muhafaza edilir. Dosyada ayrıca; çalışanın sigortalı işe giriş bildirgesi, işe giriş sağlık raporu, kaza tarihinden önceki dört aya ait ücret hesap pusulalarının sureti, işçi çizelgesi, eğitim belgesi ile diğer sertifikalar ve kişisel koruyucuları teslim belgeleri de yer alır.

7. Çalışan iş kazası sonucunda çalışma gücünü kaybedecek şekilde yaralanmış ise, şirkete dönüş günü veya zamanı ve istirahat almış ise raporu Personel işleri ile ilgili birim amiri tarafından takip edilir ve çalışana işaretlenen günde veya zamanda işe dönmediği takdirde, işe davet prosedürü işletilir. İstirahat raporu alanlar ise, bu belgeyi işverene iletmek zorundadır. Bu belgeyi ve tedavi ile ilgili evrakı işyerine ibraz etmeyen çalışandan belge yazı ile istenir. Gerektiğinde belge istenmesine rağmen ibraz edilmez ise savunma ve ihtar prosedürü işletilir. (Ref. Devamsızlık Prosedürü Savunmaya ve İşe Davet, İhtar Prosedürü, Savunma Prosedürü) Elde edilen belgeler özlük dosyasına ve işyeri ve sağlık biriminin olması halinde sağlık dosyasına takılır, çalışanın durumu belgeler ve evrak üstünden(varsa)  işyeri hekimince rapora bağlanır ve işe başlama muayenesi yapılır. İşyeri hekimi olmayan hallerde işe başlama usulünce gerçekleştirilir. 

8. Çalışanın  işe başlamasını müteakip, tedavisi sağlanmakla birlikte kontrol gereken hallerde işyeri hekiminin önerisi ve görüşü doğrultusunda tedavinin ve kontrollerin tamamlanması ile ilgili  hatırlatmalar usulünce  sağlık dosyasına ve özlük dosyasına işlenir. İşyeri hekimi olmayan işyerlerinde ise sağlık raporunda  belirlenmiş olan öneri ve talimatlara göre özlük dosyasına hatırlatmalar işlenir ve takibi yapılır. 

9. Çalışanı tedavisi tamamlandıktan sonra Kurumdan alması gereken ödenekler sonrasında işyerince karşılanması gereken yardımlar varsa bunların yapılıp yapılmadığı kontrol edilir. Çalışandan kaza konusunda bir talebi olmadığına dair  usulünce ibraname alınır.  (Örnekler; Ref. İşin Devamı Sırasında İbraname)

İşyeri hekimi ve iş sağlığı ve güvenliği uzmanının tüm bu aşamalara nezaret etmesi son derece önemlidir. Hatta hukukçunuzun da pek çok aşamada bulunması önemlidir. 

Ölümle sonuçlanan  veya yaralı  çalışanın sonradan vefatı  ile sonuçlanan bir iş kazası meydana gelmiş ise; 

1. İş kazasına uğrayan çalışana işyerinde ilgili birimce (varsa işyeri hekimi, sağlık memuru, iş sağlığı ve güvenliği uzmanı nezaretinde-yoksa ilk ardım eğitimi almış bir yetkili) derhal gerekli sağlık müdahaleleri/ilk yardımları yapılır ve yaralı çalışan ilgili birimce gecikmeksizin ambulansla veya güvenli bir şekilde sağlık kurumuna gönderilir. 

Kazalının ölmüş olması ihtimali, sağ olması veya kurtarılması gibi ihtimaller değerlendirilirken yine de ambulans çağrılarak ilgilinin hastaneye intikali sağlanmalıdır. Bu kararları iş sağlığı ve güvenliği uzmanı ile işyeri hekiminin vermesi yerinde olacaktır. Bu kişiler o anda işyerinde bulunmuyor olsa dahi derhal yeterli iletişim araçlarıyla kendilerine ulaşılmalı ve yönlendirmelerinden yararlanılmalıdır.  Ancak iş yerinde o anda iş yeri hekimi veya sağlık görevlisi varsa ve kazalının ölümü bu yetkili/teknik kişiler tarafından tespit edilmiş ise  ve ayrıca ölüm sebebi şüpheli ise durum derhal Polis veya Jandarmaya bildirilerek vefat eden çalışanın morga kaldırma işlemlerinin Savcılık talimatı ile yapılması gereği yerine getirilir. Ölüm sebebi şüpheli değil ise dahi doktor görüşü ile birlikte morga gönderme işlemleri bekletilmeli kolluk yani savcılık (polis/jandarma) olaya müdahalesi beklenmelidir. Doktor veya sağlık görevlisi olsa dahi kazalının sağ ve kurtarılma ihtimali olma hali dışında olay yerine müdahale adli kolluk gelinceye kadar bekletilmelidir. Kazalının kurtarılma ihtimali olan bir durumda ilk müdahalenin yapılması hali dışında derhal ambulans ile en yakın ve yetkin sağlık kurumuna nakil sağlanmalıdır.

Bu arada uygun bir şekilde kazalının ailesi veya en yakınları olaydan haberdar edilmelidir. 

2. İşyeri kaza raporu/tutanak düzenlenir. Tanıkların ifadesi alınır, olay yeri fotoğrafları çekilir, gelen adli kolluk yetkililerine tam bilgi verilir ve daha sonraki süreçler için mümkün olduğunda sağlıklı bir delil dosyası oluşması sağlanır. (Ref. Tutanak düzenleme prosedürü, İfade alma prosedürü)

3. Kaza, ilgili sigorta il/sigorta müdürlüğüne Personel işleri ile ilgili amir tarafından İş Kazaları Meslek Hastalıkları bildirgesi ile en geç kazadan sonraki üç iş günü içinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğü’ne ise iş kazası bildirim formu ile en geç iki iş günü içinde bildirilir.(Ref. Örnekler, İş Kazası Bildirimi) 

4. Kazayla ilgili olarak yapılacak denetimler için 2. nolu adımda hazırlanmış evrakı da içeren personel işleri ile ilgili amir tarafından bir dosya hazırlanır. Evraklar burada muhafaza edilir. Dosyada ayrıca; çalışanın sigortalı işe giriş bildirgesi, işe giriş sağlık raporu, kaza tarihinden önceki dört aya ait ücret hesap pusulalarının sureti, işçi çizelgesi, eğitim belgesi ile diğer sertifikalar ve kişisel koruyucuları teslim belgeleri de yer alır.

5. Çalışanın yakınlarına (kanuni mirasçıları)  Kurumdan alması gereken ödenekler sonrasında işyerince karşılanması gereken yardımlar varsa bunların ve ayrıca iş akdi sona erdiği için yapılması gereken ödemelerin yapılıp yapılmadığı kontrol edilir. Yapılmayanlar gecikmeksizin tamamlanır. ( Ref. Çalışanın Ölümü Sebebiyle İş Akdinin Sona Ermesi)

İşyeri hekimi ve iş sağlığı ve güvenliği uzmanının tüm bu aşamalara nezaret etmesi son derece önemlidir. Hatta hukukçunuzun da pek çok aşamada bulunması önemlidir. 

Mevzuat 

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu :

İş kazasının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması

MADDE 13- İş kazası;

a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,

b) (Değişik: 17/4/2008-5754/8 md.) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,

c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,

d) (Değişik: 17/4/2008-5754/8 md.) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,

e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır. ⁽²⁾

İş kazasının 4 üncü maddenin birinci fıkrasının;

a) (a) bendi ile 5 inci madde kapsamında bulunan sigortalılar bakımından bunları çalıştıran işveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Kuruma da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde,

b) (b) bendi kapsamında bulunan sigortalı bakımından kendisi tarafından, bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç işgünü içinde,

c) (Mülga: 17/4/2008-5754/8 md.)

(Değişik paragraf: 17/4/2008-5754/8 md.) iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile doğrudan ya da taahhütlü posta ile Kuruma bildirilmesi zorunludur. Bu fıkranın (a) bendinde belirtilen süre, iş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmesi halinde, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren başlar.

Kuruma bildirilen olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi için gerektiğinde, Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya Bakanlık iş müfettişleri vasıtasıyla soruşturma yapılabilir. Bu soruşturma sonunda yazılı olarak bildirilen hususların gerçeğe uymadığı ve olayın iş kazası olmadığı anlaşılırsa, Kurumca bu olay için yersiz olarak yapılmış bulunan ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan, 96 ncı madde hükmüne göre tahsil edilir.

İş kazası ve meslek hastalığı bildirgesinin şekli ve içeriği, verilme usûlü ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar, Kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.