Çalışanın Ölümü Nedeniyle İş Akdinin Sona Ermesi

Çalışanın Ölümü Nedeniyle İş Akdinin Sona Ermesi İşlemleri Nasıl Yapılır? 

Çalışanın ölümünün işveren tarafından öğrenilmesi  ile prosedür başlar. 

Uygulama Adımları: 

1. Çalışanın ölümünü haber veren ilgili veya özlük dosyasına göre tespit ettiğiniz yakınlarından uygun bir dil ile ölüm raporunu talep ediniz. (İş Kazası ise bu durumun takibi işyeri hekiminde olacağından bu belgeyi işyeri hekiminden talep ediniz.) Bu belgenin ölümden sonraki 10 gün içinde alınmış olmasına özen gösteriniz. Zira çalışanın ölümü de olsa iş akdinin sona ermesinin 10 günlük süre içinde SGK ya bildirilmesi gereklidir. İdari para cezasına konu olmaması bakımından ölümden sonra ölümün öğrenilememiş olmasının nedenlerinin kanıtlanması gerekir. 

2. İş kazası, meslek hastalığı sonucu ölüm hali de dahil  ölüm iş akdini sona erdiren ve kıdem tazminatı vermeyi gerektiren bir durum olduğundan kıdem tazminatı verilmesi gereken veya diğer ödemeleri yapacağınız mirasçıların tespitini yapınız. Bu tespiti yaparken hukukçunuzdan mutlaka görüş alınız. Mirasçıların tespitini en kolay şekilde veraset ilamı üzerinden yapabileceğinizden, yakınlarından en kolay şekilde veraset ilamını temin etmelerini talep ediniz. Veraset ilamları noterlerden de temin edilebilmektedir. 

Çalışanın birinci derece yakınlarına toplumsal kültür ve teamüller gereği yapmak istediğiniz ölüm yardımını mümkün ise banka yoluyla ve açıklamasıyla, mümkün değil ise makbuz karşılığında ve ölüm yardımı olarak belirtmek kaydıyla ve imza karşılığında yapınız. Eğer bunları kıdem tazminatı veya özlük hakları kalemlerinden mahsup etmek üzere yapmakta iseniz bu durumu da ilgili belge üzerinde ya da banka açıklamasında belirtiniz. İş kazası ve meslek hastalığı neticesinde ölüm halinde ölümü müteakip belli bir süre geçmeden büyük meblağlı yardımlarda bulunmayınız, ödeme yapmayınız. Bu tür ödemeleri kalan yakınlarının bu ödemeleri sağlıklı bir şekilde anlayabilecekleri ve imzaladıkları belgenin ne olduğunun farkında oldukları zamanlarda yapınız. Hemen veya kısa süre içinde yaptığınız yardımların yüksek meblağlı olmamasına dikkat ediniz. 

Çalışanın veraset ilamında adı geçmeyen yakınlarına ödeme yapmaktan kaçınınız veya yapmak istiyorsanız da bu ödemelerin sizi herhangi bir ödeme borcundan kurtarmayacağını bilerek yapınız. 

3.  Aşağıdaki soruların cevaplarına göre  bordrosunu  hazırlayınız.

• Kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı dışında (zira bu iki kalemden kıdem tazminatı kesindir, ancak ihbar tazminatı ortada fesih olmadığı için doğmayacaktır) ayrıca TBK 440. maddeye göre Ölüm Yardımı olarak veya başkaca bir ad altında tazminat vermek istiyor musunuz? verdiniz mi? Cevabınız Evet ise bordroya ekleyiniz.
• Yıllık izinlerinin tümünü kullandı mı? Kullanmadı ise bakiye izin süresine göre ücretini hesaplayarak bordroya dahil ediniz.
• Ücret alacağı bakiyesi var mı? Var ise tutarını bordroya dahil ediniz.
• Ulusal bayram, genel tatil,hafta tatili vs. çalışması var mı, var ise bakiye alacağı var mı? Bakiye alacağı var ise tutarını bordroya dahil ediniz.
• Fazla mesai var mı? Yok mu? Var ise bakiye fazla mesai alacağı var mı? Var ise tutarını bordroya dahil ediniz.
• İş akdi boyunca kendisine özlük hakkı adı altında ödenmiş ve kıstel esasla da olsa ödenmesi gereken bir tutar var mı? (ikramiye, prim vb)
• İşverenliğinize borcu olup olmadığını tespit ediniz. 
• Üçüncü şahıslara olan borcu sebebiyle devam eden maaş haczi olup olmadığını tespit ediniz. 

4. Bu soruların cevaplarını araştırarak özlük hakları ve kıdem tazminatı için  bordroyu doğru olarak oluşturunuz. Yaptığınız ölüme bağlı yardımları ayrı bir kalem halinde gösteriniz. (Varsa) borçları için mahsup edilecek  dolayısıyla çalışana ödenecek nihai tutarı hesaplayınız. 

5. Çalışanda bulunan işe girişi sırasında zimmetlenen işyeri araç-gereçleri ve işyeri kimliğini bunlar ile ilgli bilgisi olabilecek (en) yakınlarından talep etmek suretiyle geri alınız, devir teslimin yapıldığına dair tutanak imzalatınız. (Ref: Devir teslim prosedürü)

6. Çalışanın ödemeyi yapabileceğiniz mirasçılarına hazırlamış olduğunuz bordro ve varsa ödeme planını imzalatınız. İmzalamaz iseler imzadan imtina prosedürünü işletiniz. (Ref.İmzadan imtina prosedürü ) Bordro ve ilgili evrakı imzalamasa dahi hakettiğini hesapladığınız ödemeleri yine de (kapanmamış ise) çalışanın maaş hesabına usulünce gerçekleştiriniz. Maaş hesabına yatan ödemeleri almak mirasçıların sorunu olacak, onlar bu ödemeyi almakla ilgili bir yol çıkış bulacaklardır. Bununla birlikte işveren olarak siz temerrüt halinde kalmayacaksınız. İmzadan imtina sırasında iyi niyetle tüm bu sonuçları mirasçılara izah ediniz, imza etmeleri halinde zaten ödemelerin onların en az uğraşla ulaşabileceği şekilde yapılabileceğini izah ediniz.

Eğer ölüm iş kazası neticesi veya meslek hastalığından kaynaklanmış bir ölüm ise, çalışanın yakınlarının ayrıca tazminat talep hakları bulunduğundan hukukçunuz ile görüşmeden bu ad altında bir tazminat ödemesi yapmayınız. Eğer yapmak istiyorsanız da tazminatın/ödemenin adının yer aldığı bir belgeyi mutlaka ödemeyi yaptıınız kişi/lere imzalatınız. Ödeme yaptığınız kişilerin mirasçı olması gerektiğini hatırlayınız. Mirasçı olmayan yakınlara yaptığınız ödemeler için de ödeme içeriğinin açıkça belirtildiği bir belge imzalatınız. 

Tazminat mahiyetinde yapılan ödemelerde aşırılığa kaçmayınız, belge ile yapsanız da ibra alsanız da ek ödeme yapmanız gerekebileceğini hatırlayınız. Bu tür ödemeleri hukukçunuzdan görüş alarak yapınız. 

7. İbranameyi hazırlayınız ve çalışanın mirasçılarına imzalatınız.(Ref. İş İlişkisi Sona Ererken İbra Alma prosedürü)

8. İşten ayrılma (ölüm) tarihinden itibaren 10 gün içinde SGK ‘ya bildirim yapınız. ( İşten Ayrılma )

9. Hazırladığınız ve çalışanın mirasçılarına imzalattığınız veya çalışanın mirasçılarının imzalamadığı evrak için hazırladığınız imzadan imtina tutanakları ile birlikte her türlü evrakın birer örneğini özlük dosyasında saklayınız.

Mevzuat 

1- 6098 sayılı Borçlar Kanunu :

İşçinin ölümü

Madde 440- Sözleşme, işçinin ölümüyle kendiliğinden sona erer. İşveren, işçinin sağ kalan eşine ve ergin olmayan çocuklarına, yoksa bakmakla yükümlü olduğu kişilere, ölüm gününden başlayarak bir aylık; hizmet ilişkisi beş yıldan uzun bir süre devam etmişse, iki aylık ücret tutarında bir ödeme yapmakla yükümlüdür.

2- 1475 (Mülga) İş Kanunu : 

Kıdem tazminatı

Madde 14 – (Değişik birinci fıkra: 29/7/1983 - 2869/3 md.) Bu Kanuna tabi işçilerin hizmet akitlerinin: 1. İşveren tarafından bu Kanunun 17 nci maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında, 2. İşçi tarafından bu Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca, 3. Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyle, 4. Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla; 5. (Ek: 25/8/1999 - 4447/45 md.) 506 Sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b)alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81 inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle,

Feshedilmesi veya kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçininölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet aktinin devamı süresince her geçen tamyıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oranüzerinden ödeme yapılır.(Değişik fıkralar: 17/10/1980 - 2320/1 md.): 

İşçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynıişverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler gözönüne alınarak hesaplanır. İşyerlerinin devir veya intikali yahutherhangi bir suretle bir işverenden başka bir işverene geçmesi veya başka bir yere nakli halinde işçinin kıdemi, işyeri veyaişyerlerindeki hizmet akitleri sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanır. 12/7/1975 tarihinden, itibaren (1) işyerinin devri veyaherhangi bir suretle el değiştirmesi halinde işlemiş kıdem tazminatlarından her iki işveren sorumludur. Ancak, işyerinidevreden işverenlerin bu sorumlulukları işçiyi çalıştırdıkları sürelerle ve devir esnasındaki işçinin aldığı ücret seviyesiylesınırlıdır. 12/7/1975 tarihinden evvel (2) işyeri devrolmuş veya herhangi bir suretle el değiştirmişse devir mukavelesindeaksine bir hüküm yoksa işlemiş kıdem tazminatlarından yeni işveren sorumludur. İşçinin birinci bendin 4 üncü fıkrası hükmünden faydalanabilmesi için aylık veya toptan ödemeye hak kazanmışbulunduğunu ve kendisine aylık bağlanması veya toptan ödeme yapılması için yaşlılık sigortası bakımından bağlı bulunduğukuruma veya sandığa müracaat etmiş olduğunu belgelemesi şarttır. İşçinin ölümü halinde bu şart aranmaz. T.C. Emekli Sandığı Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanununa veya yalnız Sosyal Sigortalar Kanununa tabi olaraksadece aynı ya da değişik kamu kuruluşlarında geçen hizmet sürelerinin birleştirilmesi suretiyle Sosyal Sigortalar Kanununagöre yaşlılık veya malullük aylığına ya da toptan ödemeye hak kazanan işçiye, bu kamu kuruluşlarında geçirdiği hizmetsürelerinin toplamı üzerinden son kamu kuruluşu işverenince kıdem tazminatı ödenir. Yukarıda belirtilen kamu kuruluşlarında işçinin hizmet akdinin evvelce bu maddeye göre kıdem tazminatıödenmesini gerektirmeyecek şekilde sona ermesi suretiyle geçen hizmet süreleri kıdem tazminatının hesabında dikkatealınmaz. Ancak, bu tazminatın T.C. Emekli Sandığına tabi olarak geçen hizmet süresine ait kısmı için ödenecek miktar,yaşlılık veya malullük aylığının başlangıç tarihinde T.C. Emekli Sandığı Kanununun yürürlükteki hükümlerine göreemeklilik ikramiyesi için öngörülen miktardan fazla olamaz. Bu maddede geçen kamu kuruluşları deyimi, genel, katma ve özel bütçeli idareler ile 468 sayılı Kanunun 4 üncümaddesinde sayılan kurumları kapsar. Aynı kıdem süresi için bir defadan fazla kıdem tazminatı veya ikramiye ödenmez. Kıdem tazminatının hesaplanması, son ücret üzerinden yapılır. Parça başı, akort, götürü veya yüzde usulü gibi ücretinsabit olmadığı hallerde son bir yıllık süre içinde ödenen ücretin o süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle bulunacakortalama ücret bu tazminatın hesabına esas tutulur.

Ancak, son bir yıl içinde işçi ücretine zam yapıldığı takdirde, tazminata esas ücret,işçinin işten ayrılma tarihi ilezammın yapıldığı tarih arasında alınan ücretin aynı süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle hesaplanır.(Değişik : 29/7/1983 – 2869/3 md.) 13 üncü maddesinde sözü geçen tazminat ile bu maddede yer alan kıdemtazminatına esas olacak ücretin hesabında 26 ncı maddenin birinci fıkrasında yazılı ücrete ilaveten işçiye sağlanmış olan parave para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatler de gözönünde tutulur. Kıdem tazminatınınzamanında ödenmemesi sebebiyle açılacak davanın sonunda hakim gecikme süresi için, ödenmeyen süreye göremevduata uygulanan en yüksek faizin ödenmesine hükmeder. İşçinin mevzuattan doğan diğer hakları saklıdır. (1)(Değişik: 17/10/1980 - 2320/1 md.) Bu maddede belirtilen kıdem tazminatı ile ilgili 30 günlük süre hizmet akidleriveya toplu iş sözleşmeleri ile işçi lehine değiştirilebilir.(Değişik: 10/12/1982 - 2762/1 md.) Ancak, toplu sözleşmelerle ve hizmet akitleriyle belirlenen kıdemtazminatlarının yıllık miktarı, Devlet Memurları Kanununa tabi en yüksek Devlet memuruna 5434 sayılı T.C. Emekli SandığıKanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemez.(Değişik fıkralar: 17/10/1980 - 2320/1 md.): İşçinin ölümü halinde yukarıdaki hükümlere göre doğan tazminat tutarı, kanuni mirasçılarına ödenir. Kıdem tazminatından doğan sorumluluğu işveren şahıslara veya sigorta şirketlerine sigorta ettiremez. İşveren sorumluluğu altında ve sadece yaşlılık, emeklilik, malullük, ölüm ve toptan ödeme hallerine mahsus olmakkaydiyle Devlet veya kanunla kurulu kurumlarda veya % 50 hisseden fazlası Devlete ait bir bankada veya bir kurumdaişveren tarafından kıdem tazminatı ile ilgili bir fon tesis edilir. Fon tesisi ile ilgili hususlar kanunla düzenlenir.