Ebeveynlik Sebebiyle Kısmi Zamanlı Çalışma Usulünü Seçme

Ebeveynlik Sebebiyle Kısmi Zamanlı Çalışma Usulünü Seçme Nasıl Yapılır?

Mevcut iş İlişkisi bazı hallerde ve bazı nedenler ile başka bir türe dönüştürülebilir, bu yönde bir ihtiyaç işveren veya çalışan tarafından ortaya konularak talep konusu yapılabilir.

En çok karşılaşılan  iş ilişkisi türünü değiştirme hallerinden biri de doğuma bağlı olan izinler dışında ve sürecin devamında normal çalışma usullerinden esnek çalışma usullerine  geçişte görülmektedir.

Bu ihtiyaç daha çok çalışanda doğduğu için talep de doğal olarak çoğunlukla çalışandan gelebilecektir.

Kadın çalışan veya erkek çalışan, doğumdan sonra veya evlat edinen (her iki ebeveynden herhangi biri) tam zamanlı çalışma ilişkisini  kısmi  zamanlı çalışma ilişkisine dönüştürmek isteyebilir.

Bu çalışma ilişkisi bebeğin ilk öğretim çağına gelmesine kadar sürebilir. Ancak ebeveyn bunu daha evvel de bitirebilir, normal  tam zamanlı çalışma usulüne dönebilir.

Uygulama Adımları:

1. Çalışandan iş ilişkisi türü değişikliğine ilişkin talebi doğru olarak alınız. (Ref. İş İlişkisi Türünü Değiştirme Talebi) 

2. Çalışanın bu hakkının yasal olarak bulunup bulunmadığı  hususunu özlük dosyası ve yasal hükümler ile bir kez daha teyit ediniz. Özellikle doğum sonrası izinlerin kullanılıp kullanılmadığına, ücretsiz izni, yarım  zamanlı çalışma gibi haklarını kullanıp kullanmadığına, işyerinizin hangi çalışma ilişkisi için daha uygun olduğu hususunu da gözeterek inceleyiniz. Ancak, unutmayınız ki bu konuda tercih bildirme hakkı çalışandadır. İşveren sadece eğer çok zor durumda kalacak ise bu durumu çalışanına bildirerek zamanlama konusunda yardımcı olmasını, yeni istihdam veya işin düzenlenmesi konusunda çalışanın sabır ve anlayış göstermesini talep edebilir.

3. Ebeveynlik sebebiyle kısmi zamanlı çalışma usulüne ilişkin hak bir kez kullanılabilir ve sadece bir ebeveyn kullanabilir, diğer ebeveynin bu hakkını kullanmadığına dair belge talep edebileceğinizi unutmayınız.

4. Çalışanın bu hakkının olduğundan emin olduktan sonra, geçici süreyle uygulanacak  yeni forma ilişkin değişiklik sözleşmesi/bildirimi veya yeni formun kendi sözleşmesini çalışana imzalatınız. (Ref. Kısmi zamanlı iş sözleşmesi) 

5. Yeni form ile ilgili işyeri evrakınız var ise tamamını çalışana iletiniz, imzalatınız ve bu forma ilişkin uygulamanızdan çalışanın tam olarak bilgilenmesini sağlayınız. (Ref. İş İlişkisi Devam Ederken Özlük Dosyası Kontrol Listesi; Ref. Kısmi Zamanlı-Part Time- Çalışma Yönergesi). 

6. Yeni çalışma şekli hakkında verilmesi gereken eğitim var ise veriniz.

7. Yeni forma ilişkin olarak zimmet/devir teslim yapılması gerekiyor ise tamamlayınız.

8. Yeni forma ilişkin bildirimi SGK ya veya varsa başka kurumlar ilgili kurumlara vaktinde yapınız.

9. Ebeveynlik süreci uzun süreli bir kavram olduğundan(ilk okul çağına başlama) o tarihe kadar yapmadınız ise yeni istihdam konusunu düşününüz. Yeni istihdamın belirli süreli olması gerektiğini yani ebeveynlik hakkından yararlanan çalışanın istediği zaman işe dönebileceğini, o takdirde yeni istihdamın sona ermesi gerekeceğini  unutmayınız.

Mevzuat 

1- 4857 sayılı İş Kanunu :

Kısmî süreli ve tam süreli iş sözleşmesi

Madde 13 - İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmî süreli iş sözleşmesidir.

Kısmî süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin kısmî süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamaz. Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.

Emsal işçi, işyerinde aynı veya benzeri işte tam süreli çalıştırılan işçidir. İşyerinde böyle bir işçi bulunmadığı takdirde, o işkolunda şartlara uygun işyerinde aynı veya benzer işi üstlenen tam süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçi esas alınır.

İşyerinde çalışan işçilerin, niteliklerine uygun açık yer bulunduğunda kısmî süreliden tam süreliye veya tam süreliden kısmî süreliye geçirilme istekleri işverence dikkate alınır ve boş yerler zamanında duyurulur.

(Ek fıkra: 29/1/2016-6663/21 md.) Bu kanunun 74 üncü maddesinde öngörülen izinlerin bitiminden sonra mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar bu maddeye göre ebeveynlerden biri kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir. Bu talep işveren tarafından karşılanır ve geçerli fesih nedeni sayılmaz. Bu fıkra kapsamında kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam zamanlı çalışmaya dönebilir. Kısmi süreli çalışmaya geçen işçinin tam zamanlı çalışmaya başlaması durumunda yerine işe alınan işçinin iş sözleşmesi kendiliğinden sona erer. Bu haktan faydalanmak veya tam zamanlı çalışmaya geri dönmek isteyen işçi işverene bunu en az bir ay önce yazılı olarak bildirir. Ebeveynlerden birinin çalışmaması hâlinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamaz. Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferiden evlat edinenler de çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibaren bu haktan faydalanır.

(Ek fıkra: 29/1/2016-6663/21 md.) Beşinci fıkra kapsamında hangi sektör veya işlerde kısmi çalışma yapılabileceği ile uygulamaya ilişkin usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Analık halinde çalışma ve süt izni 

Madde 74 - Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. (Ek cümle: 13/2/2011-6111/76 md.) Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır. (Ek cümleler: 29/1/2016-6663/22 md.) Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılır. Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık hâli izni kullandırılır.

(Ek fıkra: 29/1/2016-6663/22 md.) Birinci fıkra uyarınca kullanılan doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Çocuğun engelli doğması hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır. Bu fıkra hükümlerinden yararlanılan süre içerisinde süt iznine ilişkin hükümler uygulanmaz.

Yukarıda öngörülen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir.

Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.

Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz.

İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. (Ek cümle: 29/1/2016-6663/22 md.) Bu izin, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinene verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.

Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kulllanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.

(Ek fıkra: 29/1/2016-6663/22 md.) Bu madde hükümleri iş sözleşmesi ile çalışan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçi için uygulanır.