Açık Rıza Nedir

KVKK Açık Rıza Nedir? Hukuka Uygun Açık Rıza Nasıl Alınmalıdır?

Açık Rıza Veri işleme şartlarından biridir. Nerede, ne zaman hangi hallerde alınacağını bilmek ve doğru uygulamak gerekir. Her durumda açık rıza almak gerekli değildir, fazla iş yüküne ve hatalı uygulamalara neden olur. Doğru açık rıza yönetimini nasıl yapacağınızı bu bölümde öğrenebilir, uygulamaya koyabilirsiniz. 

AÇIKLAMALAR 

Açık rıza; “belirli bir konuya ilişkin, bilgilendirilmeye dayanan ve özgür iradeyle açıklanan rıza”dır.

Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun çerçevesinde açık rıza, kişinin sahip olduğu verinin işlenmesine, kendi isteği ile ya da karşı taraftan gelen istek üzerine, bilerek ve açıkça onay vermesi anlamını taşımaktadır. 

AÇIK RIZA VERİ İŞLEMENİN ŞARTLARINDAN SADECE BİRİDİR VE HER DURUMDA RIZA ALMAK GEREKMEZ. AŞAĞIDAKİ HALLER VAR İSE AÇIK RIZA OLMADAN DA VERİLER İŞLENEBİLİR. 

        a) Kanunlarda açıkça öngörülmesi. 

        b) Fiili imkânsızlık nedeniyle rızasını açıklayamayacak durumda bulunan veya rızasına hukuki geçerlilik tanınmayan kişinin kendisinin ya da bir başkasının hayatı veya beden bütünlüğünün korunması için zorunlu olması. 

        c) Bir sözleşmenin kurulması veya ifasıyla doğrudan doğruya ilgili olması kaydıyla, sözleşmenin taraflarına ait kişisel verilerin işlenmesinin gerekli olması. 

        ç) Veri sorumlusunun hukuki yükümlülüğünü yerine getirebilmesi için zorunlu olması. 

        d) İlgili kişinin kendisi tarafından alenileştirilmiş olması. 

        e) Bir hakkın tesisi, kullanılması veya korunması için veri işlemenin zorunlu olması. 

        f) İlgili kişinin temel hak ve özgürlüklerine zarar vermemek kaydıyla, veri sorumlusunun meşru menfaatleri için veri işlenmesinin zorunlu olması.

BUNUNLA BİRLİKTE DİĞER KANUNA UYGUNLUK ŞARTLARININ OLMADIĞI YA DA MENFAATİN TARTIŞMALI OLDUĞU HALLERDE AÇIK RIZA KİŞİSEL VERİ İŞLEMENİN MAYMUNCUĞUDUR; VARLIĞI VE DOĞRU BİR AYDINLATMAYA DAYANMASI HALİNDE, KURAL OLARAK VERİ SORUMLUSU İLE VERİ İŞLEYENİN VERİ İŞLEME İHLALİ OLUŞMAZ. ANCAK YİNE DE VERİ İŞLEYENİN MEŞRU VE HUKUKA UYGUN BİR MENFAATİNİN OLMASI YANİ VERİ İŞLEME FAALİYETİNİN KEYFİ OLMAMASI, ÖLÇÜLÜ OLMASI GEREKİR. 

Açık rızanın, rıza veren kişinin “ açık, olumlu irade beyanı”nı içermesi gerekmektedir.

Diğer mevzuattaki düzenlemeler saklı kalmak üzere, açık rızanın yazılı şekilde alınmasına gerek yoktur, açık rızanın elektronik ortam ve çağrı merkezi vb. yollarla alınması da mümkündür. Bu konuda ispat yükümlülüğü veri sorumlusuna aittir. O nedenle de ihtilaf halinde ispat kolaylığı bakımından rızanın ya yazılı alınması, ya da kayıt altına alınabilecek başka bir yöntemle alınması önerilir.

Kanunun 3. maddesinde yer verilen açık rıza tanımı kapsamında, açık rızanın 3 unsuru bulunmaktadır:

• Belirli bir konuya ilişkin olması,
• Rızanın bilgilendirmeye dayanması,
• Özgür iradeyle açıklanması.

Belirli bir konu ile sınırlandırılmayan, ilişkilendirilmeyen ve ilgili işlemle sınırlı olmayan genel nitelikteki açık rızalar “battaniye rızalar” olarak kabul edilmekte ve hukuken geçersiz sayılmaktadır.

Açık rıza vermek, kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olduğundan, verilen açık rıza geri alınabilir. Ancak, geri alma işlemi ileriye yönelik sonuç doğuracağından, açık rızaya dayalı olarak gerçekleştirilen tüm faaliyetler geri alma beyanının veri sorumlusuna ulaştığı andan itibaren veri sorumlusu tarafından durdurulmalıdır. Bir diğer deyişle, geri alma beyanı veri sorumlusuna ulaştığı andan itibaren hüküm doğurur.

AÇIK RIZA ALMA İŞLEMİNİN ADIMLARI

Organizasyonunuz iş süreçlerine ve Kanuna UYUMLU bir şekilde tasarladığınız kişisel veri işleme politikanıza göre; 

1. Açık rıza alınacak hususun tam olarak belirlenmesi, rızanın çerçevesinin, geçerlilik süresinin, rıza ile gerçekleştirilecek işlem/lerin neler olduğunun tespit edilmesi gerekir.

2. Birinci adımdaki tüm hususları içeren metnin hazırlanması aşaması. Bu konuda verdiğimiz örneklerden yararlanmanız faydalı olacaktır. Eğer AKILLI ENVANTER'i kullanıyorsanız KVKK Politikanıza uygun olarak otomatik bir şekilde hazırlanmış örnekleri kullanabilirsiniz. 

3. Rıza hakkında veri sahibi/ilgili kişinin bilgilendirilmesi ve bu bilgilendirmenin  ispatlanacak şekilde yapılması (rıza konusuna ilişkin aydınlatma), diğer bir ifadeyle;

            - Rıza metni yazılı olarak hazırlanmış ise rızaya ilişkin bilgilendirmenin de ya ayrıca yapılması ya da bu metin içinde yer alması, metnin ayrı ayrı ya da birlikte veri sahibi/ilgili kişiye imzalatmak mümkün ise imzalatılması,

        - Rızayı Veri sahibi/ilgili kişiye imzalatmak fiziken mümkün değil ise bu durumda bu rıza hakkında bilgilendirmeyi içeren metni ilgili kişiye eksiksiz olarak okumanız gerekecektir. Ayrıca bu metni okuduğunuza dair tabi olarak yine ilgili kişi/veri sahibine bilgisi verilmek suretiyle kayıt altına almak şeklinde de açık rıza alma işlemini tamamlayabilirsiniz.

4. Bilgilendirmenin yapıldığı ve açık rızanın alındığına dair elinizde; 

1.  Belge ve yazılı yolu tercih etmekteyseniz, Veri sahibi/ilgili kişiye imzalatılmış metin,
2.  Belge ve yazılı yolu tercih etmekteyseniz, Veri sahibi/ilgili kişiye imzalatmak mümkün olmamış ise, bu durumda bu metni eksiksiz olarak okuduğunuza dair bir kayıt, bir emare olması gerekir.
3.  Rızayı internet siteniz üzerinden yapmakta iseniz buna dair LOG KAYITLARInı tutmalısınız. 
4.  Rızayı sesli kayıt yoluyla yapmakta iseniz, kayıtları usulünce ve gerektiği kadar saklamalısınız.

Eğer rıza almak fiilen mümkün değil ise bu durumda Kanundaki bağışıklıktan yararlanma söz konusu olmakla birlikte, rıza almanın mümkün olduğu ilk fırsatta bu rızalar alınmalıdır.

5. Açık rıza metni ile yaptığınız gerçekleştirdiğiniz işlem/işlemlerin birebir uyuştuğundan emin olmalı gerekir ise ek rızalar almalısınız.

6. Eğer aldığınız açık rızanın geçerliliği konusunda bir şüphe içinde iseniz bu durumda Kanundaki diğer veri işleme şartlarından birinin var olup olmadığını kontrol ederek hukuki durumunuz hakkında sonuca varmalısınız.