Kısmi Zamanlı İş Sözleşmesiyle Çalışan İşçinin Ücreti

Kısmı Zamanlı İş Sözleşmesiyle Çalışan İşçinin Ücreti İşlemleri Nasıl Yapılır?

Kısmi Süreli  çalışma da ücret ödenmesi bakımından normal prosedürlere paralellik gösteren bir yapı arzeder. Ne var ki bu çalışma türüne özgü özellikler de fazladır.

Prosedür Adımları:

1. Her çalışanın ücretinin taraflar arasında kararlaştırılmış olması gerekir. Ücret  genellikle  iş sözleşmelerinde yazılır. Ancak, taraflar iş sözleşmesi imzalamamış iseler  bu durumda işçinin de muvafakatı olduğunu gösterir bir belgenin özlük dosyasına alınmasında fayda vardır. Bu  durum işveren bakımından ispat kolaylığı sağlayacaktır. O nedenle ücret ödeme işlemlerine başlamanın ilk adımı çalışanın kararlaştırılmış ücretlerini tespit etmektir.

2. Çalışanın  kararlaştırılmış ücretinin yanında, iş sözleşmesi ve sözleşme dışı da olsa işyeri teamüllerine/uygulamalarına uygun veya nihayetinde  fiili çalışmalarının  kapsamı ve niteliği tespit edilir. Örneğin bunlar; ücretli izin, ücretsiz izin, yol parası, yemek parası, vs. Kısmi Süreli Çalışma usulünün uygun olan özelliklerine göre belirlenen hesap ve bordroyu ilgilendiren tüm unsurlardır. Kısmi çalışmada ayrıca çalışanın yasal kısmi çalışma süresini doldurup doldurmadığı da puantaj suretiyle  belirlenir, kontrol ve tespit edilir.(Ref. Ücret Uygulamaları Riskleri)

3. Tespit edilmiş ve gerçekleşmiş tüm kalemlerin yer aldığı bordro çalışması yapılarak çalışanın  hakettiği ödeme çıkarılır. Yapılmayan ödemelerin bordroda yer almaması gerekir, aksi durum bordonun  sahte veya içerik itibariyle yanıltıcı olması sonucunu doğurabilir. 

4. Maaş ödeme günü tespit edilmiş ise o günde, edilmemiş ise teamüle göre belirlenmiş ödeme günü, ancak  en fazla bir aylık ücreti olacağı için ücreti ödenecek ayı takip eden ilk 20 günü içinde bir günde ücret  ve ekleri çalışanın özlük dosyasında  yer alan ve işverende mevcut  banka hesabına gerekli ödeme açıklamasıyla birlikte yatırılır. Ödeme günü teamülen ilk beş-on gün arası bir gün olarak belirlenmektedir.

5. Avans ödemesi yapılmakta ise o aya ilişkin olan avans ödemesi tutarı hesaplanan aylık toplam ücretten indirilerek işçiye ödenecek tutar bulunur.

6. Hazırlanmış olan bordro işçiye imzalatılır ve bir örneği işçiye verilir. Çalışanın bordroyu imzalamaması halinde imzadan imtina prosedürü uygulanır.

7. Bordrolar özlük dosyasında saklanır ve gerektiğinde talep edilen yerlere ibraz edilir.

Bordrolar  şahsa  özeldir  o nedenle  bordro bilgilerinin çalışanın rızası dışında, kamu kurumları  ya da  mahkemeler dışındaki bir kişi veya kuruma verilmemesi gerekir. Aksi durum kişisel verilerin açıklanması  veya yayılması  suçunu oluşturabilir.

Kısmi Zamanlı İş Sözleşmesiyle Çalışan İşçinin Ücreti Prosedürü

Mevzuat 

1- 4857 Sayılı İş Kanunu :

Kısmî süreli ve tam süreli iş sözleşmesi

Madde 13- İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmî süreli iş sözleşmesidir.

Kısmî süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin kısmî süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamaz. Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.

Analık halinde çalışma ve süt izni 

Madde 74- Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. (Ek cümle: 13/2/2011-6111/76 md.) Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır. (Ek cümleler: 29/1/2016-6663/22 md.) Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılır. Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık hâli izni kullandırılır.

(Ek fıkra: 29/1/2016-6663/22 md.) Birinci fıkra uyarınca kullanılan doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Çocuğun engelli doğması hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır. Bu fıkra hükümlerinden yararlanılan süre içerisinde süt iznine ilişkin hükümler uygulanmaz.

Yukarıda öngörülen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir.

Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.

Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz.

İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. (Ek cümle: 29/1/2016-6663/22 md.) Bu izin, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinene verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.

Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kulllanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.

(Ek fıkra: 29/1/2016-6663/22 md.) Bu madde hükümleri iş sözleşmesi ile çalışan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçi için uygulanır.      

Emsal işçi, işyerinde aynı veya benzeri işte tam süreli çalıştırılan işçidir. İşyerinde böyle bir işçi bulunmadığı takdirde, o işkolunda şartlara uygun işyerinde aynı veya benzer işi üstlenen tam süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçi esas alınır.

İşyerinde çalışan işçilerin, niteliklerine uygun açık yer bulunduğunda kısmî süreliden tam süreliye veya tam süreliden kısmî süreliye geçirilme istekleri işverence dikkate alınır ve boş yerler zamanında duyurulur.

(Ek fıkra: 29/1/2016-6663/21 md.) Bu kanunun 74 üncü maddesinde öngörülen izinlerin bitiminden sonra mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden ay başına kadar bu maddeye göre ebeveynlerden biri kısmi süreli çalışma talebinde bulunabilir. Bu talep işveren tarafından karşılanır ve geçerli fesih nedeni sayılmaz. Bu fıkra kapsamında kısmi süreli çalışmaya başlayan işçi, aynı çocuk için bir daha bu haktan faydalanmamak üzere tam zamanlı çalışmaya dönebilir. Kısmi süreli çalışmaya geçen işçinin tam zamanlı çalışmaya başlaması durumunda yerine işe alınan işçinin iş sözleşmesi kendiliğinden sona erer. Bu haktan faydalanmak veya tam zamanlı çalışmaya geri dönmek isteyen işçi işverene bunu en az bir ay önce yazılı olarak bildirir. Ebeveynlerden birinin çalışmaması hâlinde, çalışan eş kısmi süreli çalışma talebinde bulunamaz. Üç yaşını doldurmamış bir çocuğu eşiyle birlikte veya münferiden evlat edinenler de çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibaren bu haktan faydalanır.

(Ek fıkra: 29/1/2016-6663/21 md.) Beşinci fıkra kapsamında hangi sektör veya işlerde kısmi çalışma yapılabileceği ile uygulamaya ilişkin usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.