Çalışanın Talebi Üzerine Sözleşmesinin Askıya Alınması Prosedürü

Çalışanın Talebi Üzerine Sözleşmesinin Askıya Alınması Nedir?

Açıklama ve Uyarılar

İş ilişkisi içine giren kişi, devam edip giden bu süreç içinde kaçınılmaz olarak ortaya çıkabilecek bazı aksaklıkları ilişkinin niteliği gereği göze almaktadır.  Buna karşılık, işçinin iş görme borcunu yerine getirmekte temerrüdü nedeniyle artık işverenden akdi ilişkiye devam etmesi dürüstlük kuralları gereği beklenemez yani akdi ilişki çekilmez (katlanılmaz) hale gelirse işveren lehine haklı nedenle fesih hakkı doğar. Tersi işçi bakımından da doğrudur. İşverenin ifayı kabul engelinin olması ve bunun işçi bakımından katlanılamaz bir hal alması halinde işçi lehine fesih imkanı doğar. 

İşçinin iş görme edimini kusursuz geçici ifa imkânsızlığı içine düşmesi halinde kural olarak taraflar arasında güven temelinin çöktüğünden söz edilemez. Ancak bu durumda işçinin edimini ifa etmesini sürekli olarak beklemesi de işverenden istenemez. İşçinin kusursuz da olsa iş görme borcunu ifada gecikmesi objektif iyi niyet yani dürüstlük kuralları gereği kabul edilemeyecek kadar uzarsa, diğer deyişle gecikme çekilmez hale gelirse işveren fesih hakkını elde eder. O halde, bu durumda işverenin haklı nedenle fesih hakkı işçinin kusursuz temerrüde düştüğü anda (veya kendisine tanınan bir mehil sonunda) değil, ancak objektif iyi niyet ve dürüstlük kuralları gereği beklenilmesi gereken sürenin sonunda doğmuş olur . Aynı durum içi bakımından da geçerlidir.  

İşçi veya işveren  kendisine yüklenemeyen nedenlerle iş görme veya ifayı kabul borcunu ifa edemediğinde ve sürekli borcunu ifa etmekten geçici olarak kurtulduğunda, karşı taraf da buna karşılık belirli bir süre iş akdini feshedemediğinde  bu süre boyunca edimin ifası veya ifayı kabul  borcu ve fesih hakkı ertelenmiş olacak, başka bir söyleyişle iş akdi askıya alınacaktır. 

Bunun dışında, bazı hallerde yasa veya sözleşme gereğince iş akdi askıya alınmış kabul edilir ve edimi ifa veya ifayı kabul engeli ortadan kaldığında iş ilişkisine kaldığı yerden başlama imkanı doğmaktadır.  Mevsimlik iş sözleşmesi, askerlik, sendikal görev bu yasal askı hallerine örnektir. 

Kanun ve sözleşmeden kaynaklanan haller dışında, iş akdinin askıya alınması bir nevi ücretsiz izne çıkarmak olduğundan kural olarak hizmet sözleşmesi çalışanın yazılı onayı alınmadan askıya alınamaz. Askı hali İş Kanununun 22. maddesi gereğince iş şartlarında esaslı değişiklik olup, işçinin yazılı onayı olmadığı sürece geçerli olmaz.

Askı süresi boyunca herhangi bir ücret tahakkuku yapılmaz ve sigorta primleri de beyan edilmez.

Askı döneminde ücret doğmadığından, ücretin eki niteliğindeki diğer ödemeler de yapılmayacaktır.

Aynı şekilde; senelik izne hak kazanabilmek için kural olarak fiili çalışmalar dikkate alınacak, askıda geçen süreler dikkate alınmayacaktır. Çünkü askı dönemi İş Kanununun 55. Maddesinde belirtilen "çalışılmış gibi sayılan hallerden" değildir.

İş sözleşmesinin askıya alınması;

1.         Mevsimlik işlerde sezonun sona ermesi (sözleşmesel neden)

2.         Kısa çalışma (yasal düzenleme)

3.         İşyerinin geçici kapanması/ işin durması (zorunlu  haller, kabule bağlı)

4.         Kanuni Grev ve Lokavt (yasal düzenleme)

5.         Erkek çalışanın askere gitmesi(karşılıklı anlaşma ile askıya alma)

6.         Çalışanın isteği (işverenin kabulüne bağlıdır)

7.         Çalışanın İşçi Sendikası ve Konfederasyon Yöneticiliği Nedeniyle Kendi İsteği ile İşten Ayrılması (yasal düzenleme)

8.         Kadın çalışanın doğum yapması nedeni ile isteği (yasal düzenleme)

9.         Kendi kusuru olmaksızın çalışanın hastalanması(yasal düzenleme var- ayrıca kabule bağlı)

10.       Çalışanın tutuklanması, gözaltına alınması (yasal düzenleme var- ayrıca kabule bağlı)

Hallerinde söz konusu olabilecektir.