Analık Sebebiyle İş Sözleşmesini Askıya Alma
Çalışanın Talebi Üzerine Analık Sebebiyle Sözleşmesinin Askıya Alınması Nedir?
İş ilişkisi içine giren kişi, devam edip giden bu süreç içinde kaçınılmaz olarak ortaya çıkabilecek bazı aksaklıkları ilişkinin niteliği gereği göze almaktadır. Buna karşılık, işçinin iş görme borcunu yerine getirmekte temerrüdü nedeniyle artık işverenden akdi ilişkiye devam etmesi dürüstlük kuralları gereği beklenemez yani akdi ilişki çekilmez (katlanılmaz) hale gelirse işveren lehine haklı nedenle fesih hakkı doğar. Tersi işçi bakımından da doğrudur. İşverenin ifayı kabul engelinin olması ve bunun işçi bakımından katlanılamaz bir hal alması halinde işçi lehine fesih imkanı doğar.
İşçinin iş görme edimini kusursuz geçici ifa imkânsızlığı içine düşmesi halinde kural olarak taraflar arasında güven temelinin çöktüğünden söz edilemez. Ancak bu durumda işçinin edimini ifa etmesini sürekli olarak beklemesi de işverenden istenemez. İşçinin kusursuz da olsa iş görme borcunu ifada gecikmesi objektif iyi niyet yani dürüstlük kuralları gereği kabul edilemeyecek kadar uzarsa, diğer deyişle gecikme çekilmez hale gelirse işveren fesih hakkını elde eder. O halde, bu durumda işverenin haklı nedenle fesih hakkı işçini
İşçi veya işveren kendisine yüklenemeyen nedenlerle iş görme veya ifayı kabul borcunu ifa edemediğinde ve sürekli borcunu ifa etmekten geçici olarak kurtulduğunda, karşı taraf da buna karşılık belirli bir süre iş akdini feshedemediğinde bu süre boyunca edimin ifası veya ifayı kabul borcu ve fesih hakkı ertelenmiş olacak, başka bir söyleyişle iş akdi askıya alınacaktır. Bunun dışında, bazı hallerde yasa veya sözleşme gereğince iş akdi askıya alınmış kabul edilir ve edimi ifa veya ifayı kabul engeli ortadan kaldığında iş ilişkisine kaldığı yerden başlama imkanı doğmaktadır.
Kanun ve sözleşmeden kaynaklanan haller dışında, iş akdinin askıya alınması bir nevi ücretsiz izne çıkarmak olduğundan kural olarak hizmet sözleşmesi çalışanın yazılı onayı alınmadan askıya alınamaz. Askı hali İş Kanununun 22. maddesi gereğince iş şartlarında esaslı değişiklik olup, işçinin yazılı onayı olmadığı sürece geçerli olmaz.
Askı süresi boyunca herhangi bir ücret tahakkuku yapılmaz ve sigorta primleri de beyan edilmez.
Askı döneminde ücret doğmadığından, ücretin eki niteliğindeki diğer ödemeler de yapılmayacaktır.
Aynı şekilde; senelik izne hak kazanabilmek için kural olarak fiili çalışmalar dikkate alınacak, askıda geçen süreler dikkate alınmayacaktır. Çünkü askı dönemi İş Kanununun 55. Maddesinde belirtilen "çalışılmış gibi sayılan hallerden" değildir.
İş sözleşmesinin askıya alınması;
1. Mevsimlik işlerde sezonun sona ermesi (sözleşmesel neden)
2. Kısa çalışma (yasal düzenleme)
3. İşyerinin geçici kapanması/ işin durması (zorunlu haller, kabule bağlı)
4. Kanuni Grev ve Lokavt (yasal düzenleme)
5. Erkek çalışanın askere gitmesi(yasal düzenleme)
6. Çalışanın isteği
7. Çalışanın İşçi Sendikası ve Konfederasyon Yöneticiliği Nedeniyle Kendi İsteği ile İşten Ayrılması(yasal düzenleme)
8. Kadın çalışanın doğum yapması nedeni ile isteği (yasal düzenleme)
9. Kendi kusuru olmaksızın çalışanın hastalanması(yasal düzenleme var- ayrıca kabule bağlı)
10. Çalışanın tutuklanması, gözaltına alınması (yasal düzenleme var- ayrıca kabule bağlı)
Hallerinde söz konusu olabilecektir.
Analık sebebiyle ücretsiz izin süresi (6 ay) boyunca iş sözleşmesi askıda kalır, analık izni bitiminde çalışanın başvurusu üzerine işveren çalışanı yeniden işe alır.
Çalışanın Talebi Üzerine Analık Sebebiyle Sözleşmesinin Askıya Alınması Nasıl Yapılır?
Çalışanın talebi üzerine süreç başlar.
Uygulama Adımları:
1. Çalışandan analık sebebiyle iş sözleşmesini askıya almak istediğine dair yazılı talebi alınır. ( Ref. Analık sebebiyle iş Sözleşmesini askıya alma talebi dilekçesi)
2. İşverenin kabul etmesi zorunludur, bu hak çalışana kanunen tanınan bir haktır. Çalışan talepte bulunur ve süreyi belirtir.
3. SGK’ ya iş sözleşmesinin askıya alındığı bildirimi yapılır. (Ref. SGK ya yapılacak bildirimler )
4. Askı süresi sonunda işe dönmeyen çalışana işe davet prosedürü başlatılır. (Ref.Devamsızlık prosedürü)
Çalışanın Talebi Üzerine Analık Sebebiyle Sözleşmesinin Askıya Alması Prosedürü
Mevzuat
Analık halinde çalışma ve süt izni
Madde 74 - Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. (Ek cümle: 13/2/2011-6111/76 md.) Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır. (Ek cümleler: 29/1/2016-6663/22 md.) Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılır. Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık hâli izni kullandırılır.
(Ek fıkra: 29/1/2016-6663/22 md.) Birinci fıkra uyarınca kullanılan doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Çocuğun engelli doğması hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır. Bu fıkra hükümlerinden yararlanılan süre içerisinde süt iznine ilişkin hükümler uygulanmaz.
Yukarıda öngörülen süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir.
Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir.
Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz.
İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. (Ek cümle: 29/1/2016-6663/22 md.) Bu izin, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinene verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.
Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kulllanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.
(Ek fıkra: 29/1/2016-6663/22 md.) Bu madde hükümleri iş sözleşmesi ile çalışan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçi için uygulanır.