Çalışan ve İşverenin Karşılıklı Anlaşma İle Sözleşmeyi Sona Erdirmesi (İkale) Prosedürü
Çalışan ve İşverenin Karşılıklı Anlaşma İle Sözleşmeyi Sona Erdirmesi (İkale) Nedir?
İş sözleşmesi taraflarının ortak iradeleri ile iş sözleşmesini sona erdirmek üzere anlaşarak yaptıkları sözleşme “ikale sözleşmesidir”.
İkale bir fesih değildir.
Fesih tek taraflı bir irade beyanıyla sözleşmeyi sona erdiren bozucu yenilik doğuran bir haktır, ikale ise karşılıklı ve birbirine uygun iki iradenin birleşmesi ile meydana gelir.
İkale sözleşmesi yapılmasının en önemli hukuki sonucu, eğer usulüne uygun ve gerçek irade ürünü bir ikale var ise, işçi için iş güvencesi hükümlerinin ortadan kalkmasıdır. İkale sözleşmesi kurulması için iş akdinin belirli ya da belirsiz süreli, kısmi yahut tam süreli olmasının önemi bulunmamaktadır.
İkale sözleşmelerinin geçerliliği için normal koşullarda öncelikli olarak Türk Borçlar Kanununda yer verilen irade sakatlıklarının olmaması ve ikalenin özellikle işçi açısından makul bir yarar (akla uygun bir yarar) sağlaması ve de iş güvencesi kapsamında olan işçiler açısından kıdem ve ihbar tazminatı ile diğer yasal işçilik alacaklarına ilaveten ek bir yararın da sağlanması gerekir. Ancak bunun her ikale için gerekli olduğunu söylemek doğru olmayacaktır.
Ayrıca, işçinin ikalenin sonuçları konusunda bilgilendirilmesi gerekmektedir. İşçiye iş güvencesi hükümlerinden ve işsizlik ödeneğinden yararlanamayacağı ve feshe bağlı diğer hakların uygulanmayacağı hususları yazılı olarak bildirilmelidir. Makul yararın miktarı konusunda bir ölçüt vermek mümkün olmamakla birlikte, işçinin kıdemi, ücreti, işçinin iş güvencesi kapsamında olup olmadığı, kıdem tazminatına hak kazanıp kazanmadığı, işsizlik ödeneğinden yararlanıp yararlanamadığı gibi ölçütler göz önünde bulundurulabilir.
İkale sözleşmesine cezai şartın konulması halinde Doktrinin desteklediği görüşe göre uyuşmazlık halinde cezai şartın geçerli sayılmayabileceğini dikkate alınız.
İkalenin geçersizliğinin ileri sürülmemesi bakımından çalışanın avukatı huzurunda imzalamak ve anlaşma metnine de imzasını almak faydalıdır.
Devamını GörÇalışan ve İşverenin Karşılıklı Anlaşma İle Sözleşmeyi Sona Erdirmesi (İkale) İşlemleri Nasıl Yapılır?
İkale bir fesih değildir. Fesih uygulamalarından bir takım farklılıkları bulunmaktadır. Bu nedenle ikale uyarılarını mutlaka okuyunuz.
Günlük iş akışında çalışanın veya işverenin herhangi bir nedenle iş akdini sona erdirmek istemesi ve iki tarafın da karşılıklı olarak ve birlikte bunu kabul etmesi halinde prosedür başlamaktadır. (Örnek; Çalışandan Gelen İkale Talebi) İkalenin geçersizliğinin personel tarafından ileri sürülmesinde özellikle normal feshe göre herhangi bir hakkın personele fazladan verilmiş olması kriteri Yargıtay tarafından ikalenin geçerliliğinin denetiminde bir kriter olarak kabul edilmektedir. Bu nedenle eğer ikale işveren tarafından teklif ediliyor ise daha sonra gelebilecek geçersizlik iddialarını engellemek bakımından herhangi bir hakkın fazladan verilmesine dikkat etmek gerekir. Hatta mümkün ise, ikalenin geçersizliği iddiasına muhatap olmamak için çalışanın avukatının ikale sözleşmesine katılması/sözleşmeyi imzalaması faydalı olacaktır.
1. İkale sözleşmesi hazırlanır ve taraflarca imzalanır. (Örnekler, ikale sözleşmesi)
2. Kıdem tazminatı dışında ayrıca başkaca bir ad altında tazminat (ikale tazminatı) vermek istiyor musunuz? Evet ise ikale sözleşmesine ve bordroya ekleyiniz. İşveren tarafından önerilen ikalede bu yönde bir ödemenin olması gerektiğini hatırlayınız.
- Yıllık izinlerinin tümünü kullandı mı? Kullanmadı ise bakiye izin süresine göre ücretini hesaplayarak bordroya dahil ediniz.
- Ücret alacağı bakiyesi var mı? Var ise tutarını bordroya dahil ediniz.
- Ulusal bayram, genel tatil,hafta tatili vs. çalışması var mı, var ise bakiye alacağı var mı? Bakiye alacağı var ise tutarını bordroya dahil ediniz.
- Fazla mesai var mı? Yok mu? Var ise bakiye fazla mesai alacağı var mı? Var ise tutarını bordroya dahil ediniz.
- İş akdi boyunca kendisine özlük hakkı adı altında ödenmiş ve kıstel esasla da olsa ödenmesi gereken bir tutar var mı? (ikramiye, prim vb)
- İşverenliğinize borcu olup olmadığını tespit ediniz.
- Üçüncü şahıslara olan borcu sebebiyle devam eden maaş haczi olup olmadığını tespit ediniz.
Bu soruların cevaplarını araştırarak özlük hakları ve ikale tazminatı (ve somut olaya göre gerekli ise ihbar tazminatı) için bordroyu doğru olarak oluşturunuz. (Varsa) borçları için mahsup edilecek dolayısıyla çalışana ödenecek nihai tutarı hesaplayınız.
3. Çalışandan işe girişi sırasında zimmetlenen işyeri araç-gereçleri ve işyeri kimliğini geri alınız, devir teslimin yapıldığına dair tutanak imzalatınız. (Ref: Devir teslim prosedürü)
4. Çalışana hazırlamış olduğunuz bordro ve varsa ödeme planını imzalatınız. İmzalamaz ise imzadan imtina prosedürünü işletiniz. (Ref.İmzadan imtina prosedürü ) Bordro ve ilgili evrakı imzalamasa dahi hakettiğini hesapladığınız ödemeleri usulünce gerçekleştiriniz.
5. İbranameyi hazırlayınız ve çalışana 30 gün sonra gelip imzalamasını hatırlatınız. (Ref. İş İlişkisi Sona Ererken İbra Alma prosedürü )
6. Çalışma belgesini hazırlayınız (Ref. Çalışma Belgesi Verme Prosedürü), çalışana veriniz.
7. İşten ayrılma tarihinden itibaren 10 gün içinde SGK ‘ya bildirim yapınız. ( İşten Ayrılma )
8. Hazırladığınız ve çalışana imzalattığınız veya çalışanın imzalamadığı evrak için hazırladığınız imzadan imtina tutanakları ile birlikte her türlü evrakın birer örneğini özlük dosyasında saklayınız.